الگوی مفهومی توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی به‌منظور ارتقای کیفیت در آموزش مهندسی

امروزه، در آموزش عالی کشور ما، بعد از یک دوره رشد کمّی موضوع ارتقای کیفیت آموزش به یک هدف و مطالبه عمومی به‌ویژه در آموزش مهندسی تبدیل شده است. در مسیر ارتقای کیفیت آموزش مهندسی عوامل مختلفی موثرند که یکی از مهم‌ترین آنها اعضای هیئت علمی است. این پژوهش با هدف ارائه الگویی برای توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی به‌منظور ارتقای کیفیت در آموزش مهندسی انجام شده است. رویکرد پژوهش کیفی و اکتشافی بود که به روش تحلیل تفسیری انجام شد. برای این منظور محتوای مقالات و اسناد مکتوب موجود در قلمرو توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی طی ده سال گذشته تحلیل شد. ابتدا پیشینه موضوع و الگوهای ارائه شده توسط محققان در پایگاه‌های علمی داخلی و خارجی شناسایی و پس از انتخاب مرتبط‌ترین منابع، در خصوص تحلیل آنها و استخراج مفاهیم مرتبط اقدام شد. داده‌ها با استفاده از روش کدگذاری و در دو مرحله کدگذاری باز و محوری تحلیل شدند. پس از تحلیل اسناد پژوهشی شناسایی شده و استخراج مفاهیم مرتبط (تعداد 120 مفهوم از 25 سند)، الگوی توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی طراحی شد. در مرحله بعد، به‌منظور اطمینان از اعتبار یافته‌ها، الگوی طراحی شده به پنج نفر از صاحبنظران حوزه آموزش عالی و آموزش مهندسی عرضه شد و همچنین با آنها مصاحبه نیمه‌ساختاریافته‌ای به‌منظور تکمیل الگو صورت گرفت. الگوی ارائه شده در این مقاله یک الگوی فرایندی و محتوایی است. بر مبنای این الگو، نقطه آغاز برنامه‌های توسعه هیئت علمی، ماموریت و اهداف دانشگاه است و برنامه‌های توسعه حرفه‌ای مبتنی بر نیازهای اعضای هیئت علمی طراحی می‌شود. همچنین راهبردهای مختلفی برای اجرای برنامه‌های توسعه حرفه‌ای ارائه شده است و برخورداری از سازوکار ارزشیابی و بازخورد از دیگر ویژگی‌های این الگوست که آن را از سایر الگوهای مشابه متمایز می‌سازد.

A CONCEPTUAL FRAMEWORK FOR PROFESSIONAL DEVELOPMENT OF FACULTY MEMBERS TO IMPROVE QUALITY IN ENGINEERING EDUCATION

Nowadays, in the higher education of our country, after a period of quantitative growth, the issue of improving the quality of education has become a common goal and demand, especially in engineering education. There are various factors that contribute to the quality of engineering education, one of which is faculty members. The purpose of this study was to provide a framework for faculty members’ professional development in order to promote quality in engineering education. The research method is qualitative and exploratory, which is done through interpretive analysis of the content of articles in the field of professional development of faculty members in engineering education. For this purpose, the backgrounds and patterns presented by other researchers in domestic and foreign scientific data bases were first identified and analyzed. Then, to confirm the findings, semistructured interviews were conducted with five experts in higher education and engineering education. During these two stages of qualitative research, a total of 120 concepts were identified and categorized into five main categories and then conceptual model design was undertaken. The framework presented in this article is a process and content model. Based on this model, the starting point for faculty development programs is the mission of the universities, and the needs of faculty members. There are also various strategies for implementing professional development programs, and the evaluation and feedback mechanism is another feature of this model that sets it apart from other similar models.