تبیین مدل ارتقای صلاحیت اخلاق حرفه‌ای مهندسان در رشته‌ مهندسی عمران بر اساس نظریه زمینه‌ای

با وجود آنکه درباره نقش اخلاق در حرفه مهندسی، به‌خصوص مهندسی عمران، توافق کلی وجود دارد، اما مدلی که بتواند بیانگر نحوه ارتقای صلاحیت اخلاق حرفه‌ای مهندسان عمران باشد، ارائه نشده و تبیین نظری روشنی صورت نگرفته است. در این مطالعه‌ هدف ارائه مدلی برای ارتقای صلاحیت اخلاق حرفه‌ای مهندسان در رشته‌ مهندسی عمران بود. این پژوهش درچارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحقیق داده ‌بنیاد انجام گرفته است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه‌های اکتشافی نیمه ‌ساختار یافته بود. به منظور گردآوری اطلاعات، با به کارگیری روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع دیدگاه فرد ماهر با 25 نفر از مهندسان رشته عمران مصاحبه شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت. روایی محتوایی مدل با دو شاخص cvr و cvi بررسی و از طریق ثبات فرایند دستیابی به نتایج، شاخص اعتماد به یافته‌های پژوهش حاصل شد. نتایج پژوهش نشان‌دهنده‌ استخراج 487 کد از مصاحبه‌ها و نیز احصای 42 مفهوم و 13 مقوله بود که در قالب مدل پارادیمی شامل صلاحیت اخلاق حرفه‌ای مهندسان عمران به عنوان مقوله محوری و شرایط علّی (عوامل فردی و محیطی)، عوامل زمینه‌ای (صلاحیت‌های حرفه‌ای)، شرایط مداخله‌گر (فساد اداری و محیط)، راهبردها (برنامه‌ریزی منابع انسانی، ساختار سازمان، مسئولیت‌پذیری ‌حرفه‌ای، تعهد حرفه‌ای، افشاگری، همکاری سازمان‌های مختلف با مهندسان) و عوامل پس‌آیندی (آثار اخلاق حرفه‌ای) قرار گرفت. مدل ارائه شده می‌تواند راهنمای عمل برای مهندسان عمران باشد. همچنین با گنجاندن این مدل در درس اخلاق حرفه‌ای مهندسی و آموزش آن می‌توان میزان رعایت کدهای اخلاقی را در میان دانشجویان مهندسی عمران افزایش داد.

•Explanation of a model to increase competent professional ethics of civil engineers based on ground theory

Although there is a general agreement on the role of ethics in the engineering profession, especially civil engineering, a model that can demonstrate how to enhance the professional ethics of civil engineers has not been reported and no clear theoretical explanation has been provided. This research has been conducted in the framework of a qualitative approach using grounded theory research method. Data were collected through semistructured exploratory interviews. In order to gather information, we interviewed 25 civil engineers using purposeful sampling method from the viewpoint of a skilled person. Data were analyzed in three stages of open, axial and selective coding. The content validity of the model was evaluated by both CVR and CVI indices and the reliability of the research findings was obtained through the stability of the process. The results show that 487 codes were extracted from the interviews as well as 42 concepts and 13 categories in the paradigm model including: professional ethics of civil engineers as core and causal, contextual factors (professional competencies), intervening conditions, strategies (human resource planning, organization structure, professional responsibility, professional commitment, disclosure, collaboration with different organizations with engineers), and background factors. The proposed model can be a practical guide for civil engineers. Also, by incorporating this model into the professional ethics course of engineering and teaching it, the adherence of ethical codes among civil engineering students can be increased.