تحلیل لایه ای بازگشت نخبگان خارج از کشور به چرخه خدمت جامعه: مطالعه موردی ایران

گذار جامعۀ ایرانی از وضعیت کنونی به وضعیت پیشرفته یکی از آینده‌های مطلوب مورد اجماع نظر اندیشمندان، فرهیختگان و دولتمردان در ایران است. صرف نظر از دقیق‌سازی مفهوم «پیشرفته» شکل دیگری از اجماع نظر، دست کم در لایۀ عینی و خودآگاه میان اعضای جامعۀ علمی، سیاست‌مردان و نخبگان جامعه وجود دارد که استفاده از توانمندی متخصصان و تلاش برای بازگشت نخبگان به چرخه خدمت به جامعه یکی از پیشران‌های اصلی دستیابی به آیندۀ مطلوب کشور است. در این اثر تلاش شد به این پرسش‌ها پاسخ داده شود: وضعیت خروج نخبگان، افراد ماهر و آموزش دیده از چرخۀ خدمت به جامعۀ ایران چگونه است؟ و این وضعیت تابع کدام عوامل است؟. به منظور پاسخ به پرسش‌های مذکور از روش‌ بررسی اسنادی، پانل خبرگان، تحلیل تجربۀ زیسته و تحلیل تجربه کشورهای منتخب استفاده شد و سپس عوامل شناسایی شده با استفاده از روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها ساختاربندی شد و نقش عوامل ناملموس، انگیزه‌های روانی، ذهنی و اسطوره‌هایی که در ناخودآگاه ذهن افراد وجود دارد و آن‌ها را به خروج از چرخۀ خدمت به جامعه سوق می‌دهد، در کنار نقش عوامل ملموس به صورت همزمان لحاظ شده شده است.

Causal layered analysis of highskilled diaspora: Case study of Iran

Iran’s society movement from current situation to preferable developed condition has been turned into a common sense among Iranian scientist, elites and politicians. Politician, elites and scientists of Iran society in their selfconsciousness and tangible layer of knowledge believe that using experts and gifted people’ capabilities for development and even through reverse the brain drain absorbing and recruiting trained and educated people into the helping their own country’ development, since human asset is one of the most important driving forces behind development. In this research we dive to concept of brain drain and high skilled diaspora. The primary question here is whether Iranians who are living in abroad are contributing to the growth of their home country. The conventional view conceives of the emigration of citizens from their countries of origin as necessarily depriving their home countries of their services. The proposed methodology for answering this question is causal layered analysis (CLA). According to this methodology, there exist different factors that are conducive to brain drain, which can be categorized as either tangible or nontangible.