جایگاه اندیشه ذوق تاله در نگاه ملاصدرای متقدم و متاخر

صدرالمتالهین در آغازین دوره های تفکر فلسفی اش متاثر از محقق دوانی است. کتاب مبدا و معاد او شاهدی بر این تاثیر است. او ابتدای بخش مبدا این کتاب را مطابق با اندیشه اصالت ماهیت و ذوق تاله  نگاشته است. این مقاله در نظر دارد در چهار محوراصلی نظریه ذوق تاله را در کتاب مبدا و معاد صدرا نشان دهد. توحید واجب الوجود و نحوه مواجهه با شبهه ابن کمونه، نحوه موجودیت واجب و ممکنات، چگونگی انتزاع مفهوم واحد از امور متخالف از جمله محورهای مذکور است. مقایسه گام به گام عبارات صدرالمتالهین و محقق دوانی در بحث توحید واجب الوجود به خوبی نشان می دهد که صدرا هم در خود نظریه ذوق تاله و هم در بیان مقدمات آن تا چه اندازه از محقق دوانی بهره برده است. جالب اینجا ست که شارحان و مترجمان کتاب مبدا و معاد، هیچ یک نه از این تاثیر پذیری سخن گفته اند و نه از اینکه صدر المتالهین در زمان نگارش این کتاب، فیلسوفی ذوق التاله بوده است سخنی به میان آورده اند.