«هستی‌شناسی عرفانی» در «المواقف» و «المخاطبات» ابوعبدالله نفّری

«هستی‌شناسی»، یکی از موضوعات و مسائل مهم در حوزه‌ فلسفه و عرفان است که عارفان در این زمینه، نگاه ویژه و تفسیر خاص داشته‌اند. ابو عبدالله نفّری، به عنوان یکی از همین عارفان، گزارش تجارب عرفانی خود را در دو کتاب «المواقف» و «المخاطبات» در بندهای متعدّد و با زبانی بسیار پیچیده، ارائه کرده است و می‌توان نگرش هستی‌شناسانه‌ او را از آن مطالب، استنباط نمود. پرسش این مقاله، به طور مشخص این است که «هستی‌شناسی» در اندیشه عرفانی نفّری چه ویژگی‌هایی دارد؟ نگارندگان در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، محتوای «هستی‌شناسانه» اندیشه عرفانی وی را استخراج و تدوین کرده و به این نتیجه رسیده اند که نفّری بر محور تقسیم‌بندی هستی و نام‌گذاری آن به «ماسوا» و «حرف» و نماد بودن هستی‌های این جهانی، مطالب خود را بیان کرده و همچنین سلسله‌مراتبی برای هستی قائل شده است که عبارت است از «نازل»، «میانی» و «عالی» و اوصافی را برای هر مرتبه بیان کرده است. این مراتب، دارای نسبت تشکیکی با یکدیگر هستند و دیدگاه نفّری در مورد هستی را می‌توان در نگرش تشکیک خاص‌الخاصی جانمایی کرد. او به دوگانه‌انگاری هستی از دو وجه «خلقی» و «حقّی» قائل است و به جنبه‌ پدیداری و آینگی هستی برای حق‌تعالی، در مراتب «میانی» و «عالی» معتقد است و نیز مسئله‌ حجاب‌ها را در سلوک برای عارف در مراتب هستی، مطرح کرده است. تکلّم نیز یکی دیگر از احکام هستی در اندیشه‌ او است.

mystical ontology in al-mawaqif and al-mukhatabat by abu abdullah neffari

ontology is one of the important topics in the field of philosophy and mysticism in which mystics have had a special view and interpretation. abu abdullah neffari, as one of these mystics, has presented the report of his mystical experiences in two books, al-mawaqif and al-mukhatabat in numerous sections and in a very complex language, and his ontological view can be deduced from those matters. the question of this article specifically is, what are the characteristics of ontology in neffari’s mystical thought? in this article, the authors have extracted and compiled the ontological content of his mystical thought through a descriptive-analytical method and have come to the conclusion that neffari -based on the division of existence and naming it maswa and letter and symbolizing the beings of the world- has expressed his contents and also has given a hierarchy to the universe which are low , middle and high and has described attributes for each order. these levels are hierarchical. he believes in the duality of existence from both aspects of creatures and godhood , and he believes in the phenomenological and mirror aspect of existence for the transcendent, in the middle and higher levels, and also he paid attention to the issue of veils in behavior for the mystic in the universe. “speaking” is another rule of existence in his mind.