نفس‌الامر نزد ارسطو

مساله اصلی این جستار آن است که: «نفس‌الامر» و مطابَق صدق نزد ارسطو به چه معنا است؟ در پاسخ به این مساله نخست قوی‌ترین نسخه «نفس‌الامر» اندیشمندان برجسته مسلمان، یعنی «نفس‌الامر» به‌معنای خود واقع و ظرف ثبوت اشیای مربوطه، را در ارسطو ریشه‌یابی می‌کنیم. سپس در بررسی «نفس‌الامر» ارسطو به روش عقلی و به‌گونه‌ای نظام‌مند آثار او را تحلیل می‌کنیم و به استخراج دیدگاه او و نقد آن می‌پردازیم. هم‌چنین، از آن‌جا که یکی از مشکل‌های بسیار اساسی در تفسیر «نفس‌الامر» بحث امور عدمی است، در بررسی دیدگاه ارسطو بدان توجه ویژه‌ای خواهیم‌کرد. مثلاً پاسخ او به معمای عدم را به‌وسیله قاعده فرعیه به چالش خواهیم‌کشید و به تعارض‌آمیزی مفاد قاعده سالبه به انتفای موضوع در آثار او اشاره خواهیم کرد. در ادامه به معنای عام «نفس‌الامر»، که می‌تواند صدق‌ساز امور عدمی را نیز تبیین کند، خواهیم‌پرداخت: «نفس‌الامر»، یا یک معنای عام وجود نزد ارسطو، یعنی متعلق‌های صدق – چه متعلق هل‌بسیط و چه متعلق هل‌مرکب – که گاه ایجابی‌اند و گاه سلبی. پس از تقویت همین معنای نفس‌الامر و اشاره به مشکل صدق‌ساز سلبی، در پایان خواهیم‌دید که دیدگاه ارسطو، با وجود مزایای خاص خود، در مورد «نفس‌الامر» برخی امور عدمی و «نفس‌الامر» امور ماهوی با دشواری‌هایی روبه‌رو است.