بررسی مواجهه شغلی با نرمال‌هگزان و هیدروکربن‌های آروماتیک در کارگران کارگاه‌های تولید‌ کفش تهران

زمینه و هدف: مواجهه کارگران صنعت تولید‌کفش با مواد شیمیایی، مشکلاتی را در سلامت آنها ایجاد نموده است. تماس با مواد شیمیایی در این صنعت بطور عمده در فرآیند چسب‌زنی رخ می‌دهد، که کارگران ممکن است در معرض حلال‌‌های مختلف همچون ترکیبات آروماتیک و نرمال‌هگزان قرار بگیرند. هدف این مطالعه پایش مواجهه شغلی همزمان در کفاشان به نرمال‌هگزان، بنزن،تولوئن وزایلن در بعضی کارگاه‌های کفاشی به منظور بررسی وضعیت بهداشتی این گروه از شاغلین بود.روش کار: دراین مطالعه 73 کفاش از 18 کارگاه در شهر تهران مطالعه شد. میزان مواجهه شغلی با ترکیبات آروماتیک (بنزن، تولوئن و زایلن) و نرمال‌هگزان به ترتیب از روش niosh method no.1501 و  niosh method no.1500 و در دو نوبت فصل گرم (شهریور و مهر) و فصل سرد (دی و بهمن) اندازه‌گیری شد.یافته‌ها: میزان مواجهه شغلی در فصل گرم با ترکیبات مورد بررسی (بنزن، تولوئن، زایلن و نرمال هگزان) به ترتیب برابر 0.07±2.33، 0.27±9.48، 0.01±2.2 و 0.11±3.64 و در فصل سرد برابر 0.07±3.1، 0.23±11.11، 0.05±3.17 و 0.11±4.4 برحسب پی‌پی‌ام بود و افزایش معنی‫داری در ماه‌‌های سرد نسبت به ماه‌های گرم نشان دادند (0.001>p). میانگین مواجهه افزایشی با ترکیبات نرمال‌هگزان و آروماتیک در هر دو نوبت نمونه‌برداری بالاتر از میزان حدود مجاز مواجهه شغلی ایران بوده است. نتایج مطالعه نشان داد بین میزان مواجهه با بنزن، دما و رطوبت هوا، همبستگی مثبت (p<0.001) وجود دارد. همچنین بین مواجهه با تولوئن و سرعت‌ جریان هوا در فصل گرم (p=0.003) و سرد (p<0.001) همبستگی منفی مشاهده گردید.نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه مواجهه تجمعی با حلال‌های آروماتیک و نرمال‌هگزان بیشتر از مقادیر پیشنهاد شده توسط وزارت بهداشت ایران می‌باشد، احتمال بروز ریسک سمیت عصبی بعنوان اثر مشترک برای حلال‌های بررسی شده وجود دارد. لذا بکار‌گرفتن روش‌های مناسب کنترلی برای کاهش مواجهه با حلال‌های چسب، حائز اهمیت است.

evaluation of occupational exposure to n-hexane and aromatic hydrocarbons from workers of selected shoe manufacturing workshops in tehran

background & objectives: chemical exposure for the shoe makers has been created health hurdle. this exposure mainly occurs in the gum process which workers have been exposed to various solvents such aromatic hydrocarbons and n-hexane. this study was conducted to evaluate occupational exposure in some shoe makers for the co-exposure of benzene, toluene, xylene and n-hexane in order to monitor their health condition.methods: in this study 73 shoemakers of 18 workshops in tehran were studied. occupational exposure to aromatic hydrocarbons (benzene, toluene and xylene) and n-hexane was measured using niosh method no.1501 and 1500 in summery (september and october) and wintry season (january and february) respectively.results: the results show amount of occupational exposure to studied compounds (benzene, toluene and xylene) and n-hexane in warm and cold season (mean±standard error) were 2.33±0.07, 9.48±0.27, 2.2±0.01, 3.64±0.11 and 3.1±0.07, 11.11±0.23, 2.2±0.01, 4.4±0.11 ppm respectively and in the colder months were significantly higher than the warmer months (p<0.001). additive exposure to aromatic compounds and n-hexane were higher than occupational exposure limit (oel) accepted by iran. there are positive correlation between benzene exposure, temperature and humidity (p<0.001). moreover, there are negative correlation between toluene exposure and air velocity in the summery season (p=0.003) and wintry season (p<0.001).conclusion: when the cumulative exposure to aromatic compounds and n-hexane were higher than occupational exposure limit (oel) accepted by iran, there is a probable neurotoxic risk as a common effect for studied solvents. therefore, the use of appropriate control methods is important to reduce solvents exposure of adhesives.