شاخص‌های آلودگی و ریسک‌های بهداشتی منتسب به برخی عناصر جزیی سمی در گرد و غبار جاده‌ای در جنوب تهران

زمینه و هدف: تاکنون آلودگی گردوغبار جاده‌ای به برخی فلزات جزئی مانند آنتیموان (sb)، لانتانیوم (la)، لیتیوم (li)، مولیبدن (mo) و وانادیوم (v) کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در حالیکه این عناصر سمی هستند و دوزهای مرجع برای آنها وضع شده است. بنابراین، اهداف این مطالعه تعیین سطوح این عناصر در گرد و غبار جاده‌ای جنوب تهران (منطقه‌ای با پتانسیل بالای آلودگی) و ارزیابی ریسک‌های بهداشتی مربوطه بودند.روش کار: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، نمونه‌های گرد و غبار جاده‌ای از سطح جاده‌های جنوب تهران در یک دوره خشک جمع‌آوری شد. نمونه‌های جمع‌آوری‌شده هضم اسیدی شدند و سپس غلظت آنتیموان، لانتانیوم، لیتیوم، مولیبدن و وانادیوم با استفاده از icp-oes اندازه‌گیری شد. فاکتور غنی شدگی (ef)، شاخص آلودگی (pi) و شاخص آلودگی یکپارچه نمرو (nipi) بر اساس داده‌های غلظت محاسبه شد. ریسک غیرسرطان زایی از طریق شبیه سازی مونت کارلو ارزیابی شد.یافته ها: میانگین غلظت آنتیموان، لانتانیوم، لیتیوم، مولیبدن و وانادیوم به ترتیب برابر 2.01، 14.68، 9.05، 7.33 و 58.28 میکروگرم بر گرم بود. بالاترین و پایینترین ef به ترتیب برای آنتیموان و لیتیوم برآورد شد. مقادیر nipi در محدوده 2.16 تا 44.58 بودند. مقادیر ریسک غیرسرطانزایی آنتیموان، لیتیوم، مولیبدن و وانادیوم برای هر دو گروه سنی و لانتانیوم برای بزرگسالان کمتر از 1 بودند، اما ریسک لانتانیوم برای کودکان غیرقابل قبول بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که گردوغبار جاده‌ای جنوب تهران دارای سطوح قابل توجهی از برخی عناصر جزئی سمی هستند و میزان آلودگی آنها بالا است. از طرفی، سطوح فعلی عنصر لانتانیوم ممکن است برای کودکان ریسک غیرسرطانزایی غیرقابل قبول ایجاد کند. لذا لازم است این نوع آلودگی بیشتر مورد توجه قرار گیرد و اقداماتی جهت شناسایی و کنترل منابع آنها انجام گیرد. 

pollution indices and health risks associated with toxic trace elements in road dust in southern tehran

background & objectives: road dust pollution containing trace elements like antimony (sb), lanthanum (la), lithium (li), molybdenum (mo), and vanadium (v) has been relatively overlooked. despite their toxicity and established reference doses, there has been limited research on these elements. this study aims to assess the levels of these elements in the road dust of southern tehran, an area with high pollution potential, and evaluate the associated health risks.methods: in this cross-sectional descriptive study, road dust samples were collected from the surfaces of roads in southern tehran during a dry period. the samples were digested with acid, and the concentrations of sb, la, li, mo, and v were determined using icp-oes. enrichment factor (ef), pollution index (pi), and nemerow integrated pollution index (nipi) were calculated based on the concentration data. non-carcinogenic risk was assessed through monte carlo simulation.results: the average concentrations of sb, la, li, mo, and v were 2.01, 14.68, 9.05, 7.33, and 58.28 μg/g, respectively. the highest and lowest ef values were recorded for sb and li, respectively. nipi values ranged from 2.16 to 44.58. the non-carcinogenic risk values of sb, li, mo, and v for both adult and child age groups, and la for adults, were below 1, except for the risk of la in children, which was deemed unacceptable.conclusion: the findings of this study highlight significant levels of toxic trace elements in road dust in southern tehran, indicating high pollution levels. moreover, the current levels of la may present an unacceptable non-carcinogenic risk to children. hence, greater attention towards this type of pollution is imperative, necessitating identification and control of its sources.