ارزیابی ریسک اکولوژیک و تعیین منابع آلودگی فلزات سنگین در خاک ‫های سطحی استان خوزستان

زمینه و هدف: آلودگی خاک به فلزات سنگین به عنوان یک خطر جدی برای سلامت انسان و محیط زیست به شمار می‌آید. هدف از مطالعه حاضر بررسی خطر فلزات سنگین (سرب، نیکل، روی، مس، کادمیوم، کروم، آرسنیک، وانادیوم و کبالت) در خاک‫های سطحی استان خوزستان (سال 1397) بود. روش کار: این تحقیق یک مطالعه تجربی- کاربردی بود. جهت نیل به هدف تعداد 87 نمونه از خاک ‫های سطحی استان خوزستان برداشت و با استفاده از طیف سنجی جرمی پلاسمایی جفت شده القایی (icp-ms) آنالیز گردید. سطح آلودگی فلزات سنگین (سرب، نیکل، روی، مس، کادمیوم، کروم، آرسنیک، وانادیوم و کبالت) بر اساس شاخص‫های محیط زیستی برآورد شد. همچنین الگوی مکانی غلظت فلزات در خاک‫ های سطحی در محیط gis-10.2 تهیه شد.یافته ها: میانگین غلظت فلزات سنگین آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم، مس، نیکل، سرب، وانادیوم و روی به ترتیب 3.22، 0.31، 9.40، 42.67، 23.92، 66.34، 9.09، 35.56 و 46.66 (mg/kg) بدست آمد. میانگین غلظت تمام فلزات سنگین به جز کبالت چندین برابر بیشتر از مقدار زمینه (غلظت در پوسته زمین) بود. بر اساس میانگین فاکتور غنی شدگی (ef) در منطقه مورد مطالعه، فلزات سنگین کبالت، کادمیوم و روی دارای آلودگی بسیار بالایی بودند. بر اساس ارزیابی شاخص جامع آلودگی نمرو (nipi) 40.98 درصد نمونه ها در سطح آلودگی متوسط و 19.54 درصد نمونه ها دارای درجه آلودگی بالا گزارش شدند. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از شاخص ‫های محیط زیستی نشان داد که منبع آلودگی فلزات مورد مطالعه فعالیت‫های انسانی از قبیل ترافیک، سوختن سوخت ‫های فسیلی، مصرف بی رویه کودهای شیمیایی، ورود فاضلاب ‫های شهری به خاک، وجود صنایع نفتی در منطقه و حضور گازهای خارج شده از صنایع فلزی نظیر صنایع فولاد در منطقه مورد مطالعه است.

status, source and environmental pollution assessment of some heavy metals in surface soils of khuzestan province

background & objectives: high concentrations of heavy metals in the soil are considered as a serious risk to human health and the environment. the aim of this study was to investigate the risk of heavy metals (pb, ni, zn, cu, cd, cr, as, v and co) in surface soils of khuzestan province (2018).methods: this research is an experimental-applied study. for this purpose, 87 samples of surface soils were collected from khuzestan province and analyzed using inductively coupled plasma-mass spectrometry (icp-ms). the level of heavy metals (pb, ni, zn, cu, cd, cr, as, v and co) pollution was estimated based on environmental indicators. also, the spatial pattern of metal concentrations in surface soils was prepared in gis (10.2).results: the average concentration of heavy metals of as, cd, co, cr, cu, ni, pb, v and zn was 3.22, 0.31, 9.46, 42.67, 23.92, 66.34, 9.09, 35.56 and 46.66 (mg/kg) respectively. the average concentrations of all heavy metals other than cobalt were higher than the baseline value (concentration in the earth’s crust). based on the average value of the enrichment factor (ef), the heavy metals of co, cd and zn have a high contamination. according to the comprehensive evaluation of nemrow integrated pollution index (nipi), 40.98% of the samples were in medium pollution and 19.54% of the samples had high pollution.conclusion: the results of environmental indicators showed that the source of pollution of studied metals was anthropogenic such as traffic, burning fossil fuels, and uncontrolled use of fertilizers, urban wastewater entering the soil, the presence of oil industries in the region and the presence of gases released from the metal industry like the steel industry in the study area.