شناسایی و اولویت‌بندی مخاطرات شبکه ‫های حمل و نقل ریلی شهری با تاکید بر تاب‌آوری (نمونه موردی: مترو تهران)

زمینه و هدف: شبکه حمل و نقل ریلی شهری به دلیل شرایط خاص خود همواره در معرض ریسک قرار دارد. موارد زیادی نشانگر وجود عوامل تهدیدکننده و خطرزا برای جوامع انسانی در سیستم‫های حمل و نقل ریلی شهری می‫باشد. لذا این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی مخاطرات شبکه های حمل و نقل ریلی شهری در راستای افزایش تاب‌آوری انجام گرفت. روش کار: روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی بود. جامعه آماری این مقاله شامل کارکنان مترو تهران در ایستگاه امام خمینی بود. در این مقاله حجم نمونه به صورت سیستماتیک و هدفمند انتخاب شد که شامل 24 نفر از کارکنان و مدیران ایستگاه امام خمینی تهران بود. برای طبقه بندی مخاطرات سیستم حمل و نقل ریلی شهری تهران ابتدا مخاطرات شناسایی و علت و پیامدهای تعیین و سپس اولویت بندی مخاطرات با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) انجام گرفت.یافته‌ها: نتایج مطالعه مشخص نمود که 22 مخاطره در سیستم حمل ونقل شهری تهران وجود دارد. نتایج حاصل از بکارگیری فرایند تحلیل سلسه مراتبی در اولویت بندی مخاطرات شناسائی شده نشان داد که خطر سیل، نشتی و آبگرفتگی، زلزله، فعالیت های خرابکارانه و تروریستی به ترتیب از جمله مخاطرات با اولویت های مهم در شبکه حمل و نقل ریلی شهر تهران بودند.  هم‌چنین حرارت در پست‌های برق، سیستم فاضلاب ایستگاه و وجود گازهای شیمیایی و نامطبوع از جمله مواردی بود که دارای کمترین مخاطرات در محدوده مطالعاتی بودند.نتیجه‌گیری: نتایج مشخص نمود که سیستم حمل و نقل شهری تهران در ایستگاه مورد مطالعه دارای خطرات بالقوه بود. لذا بر اساس خطرهای شناسایی شده می‌توان اقداماتی همچون پایش وضعیت رفتار سازه تونل و خطوط ریلی و داده کاوی اطلاعات، استفاده از تجهیزات اطفاء حریق، تکمیل سامانه هشدار سریع (در تعامل با سازمان بحران شهری) و تدوین دستورالعمل تاب آوری در برابر شرایط اضطراری را انجام داد. 

identifying and prioritizing the risks of urban rail transportation networks with emphasis on resilience (case study: tehran metro)

background & objectives: the urban rail transport network is always at risk due to its special conditions. many cases indicate the existence of threatening and risk factors for human societies in urban rail transportation systems. therefore, in this study, with the aim of identifying and prioritizing the risks of urban rail transportation networks in order to increase resilience is on the agenda.methods: the research method was descriptive-analytical and applied. the statistical population of this article included tehran metro employees at imam khomeini station. in this article, the sample size has been selected systematically and purposefully, which included 24 employees and managers of imam khomeini station in tehran. to classify the hazards of tehran’s urban rail transportation system, first the hazards were identified and the cause and consequences were determined and then the hazards were prioritized using the analytic hierarchy process (ahp) method.results: the results of the study showed that there are 22 hazards in tehran’s urban transportation system. the results of applying ahp in prioritizing the identified hazards indicated that the risk of floods, leaks and water accumulation, earthquakes, sabotage and terrorist activities, were among the hazards with important priorities in the rail transport network of tehran, respectively. also, heat in electric stations, sewage system of station and the presence of unpleasant chemical gases were among the items that had the least risks in the study area.conclusion: the results showed that tehran urban transportation system in the study station had potential hazards. therefore, based on the identified risks, measures such as monitoring the behavior of tunnel and railway lines and data mining information, using firefighting equipment, completing the rapid alert system (in interaction with the urban crisis organization) and developing emergency resilience instructions could be performed.