ارزیابی ریسک زیست محیطی و بهداشتی حوضه آبریز سد سبلان با استفاده از مدل وراستیک

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین مسایل مرتبط با آب، آلودگی منابع آب می باشد که عمدتاً ناشی از فعالیت‫های بشر بوده و در حال حاضر بسیاری از منابع آبی جهان را در معرض تهدید قرار داده است. لذا استفاده از ابزارهای مناسب جهت مدیریت کیفیت آب‫های سطحی لازم و ضروری به نظر می‫رسد. این تحقیق به منظور تعیین میزان پتانسیل ریسک های ناشی از منابع آلاینده در سد سبلان با استفاده از مدل وراستیک انجام گرفت. روش کار: برای ارزیابی ریسک سوانح آلودگی سد سبلان از مدل ارزیابی wrastic و نرم افزار gis استفاده گردید. برای تعیین سطح ریسک آلایندگی، حوزه آبریز سد سبلان به 8 زیر حوزه تقسیم گردید. سپس در هر زیرحوزه نقشه های منابع آلاینده شامل شاخص های مختلف پساب های صنعتی، کشاورزی، مسکونی، تفرج و سوانح حمل و نقل در محیط نرم‫افزار gis تهیه گردیدند. سپس امتیازدهی برای هر شاخص؛ بر اساس شدت پتانسیل منابع آلاینده انجام گرفت. در نهایت بر اساس داده های بدست آمده، زیرحوضه ها از لحاظ ریسک طبقه بندی شدند.یافته ها: نتایج نشان داد بر اساس مدل استفاده شده از نظر میزان ریسک آلایندگی بهداشتی و زیست محیطی، میانگین شاخص ریسک آلودگی آب برای حوضه آبریز سد سبلان برابر 48.29 بود. طبقه بندی سطح ریسک آلایندگی در زیر حوضه های سد سبلان مشخص نمود که زیرحوضه s1 دارای میزان ریسک زیاد بوده و میزان ریسک زیرحوضه های s2، s4، در حد متوسط می باشد.نتیجه گیری: استفاده از مدل وراستیک در تعیین سطح ریسک سوانح آلودگی سد سبلان مشخص نمود که مهمترین شاخص های آلوده کننده حوضه آبریز سد سبلان، ورود فاضلاب های خانگی و پساب‫های فعالیت‫های آبزی پروری، کشاورزی و چشمه های آبگرم معدنی بودند. نتایج این تحقیق نشان دهنده مطلوبیت استفاده از مدل wrastic در تعیین ریسک آلایندگی حوضه آبریز سد سبلان می باشد.

the assessment of environmental and health risks in sabalan dam basin using wrastic model

background & objectives: one of the most important water related issues is the pollution of water resources, which is mainly due to human activities and currently threatens many water resources in the world. therefore, the use of appropriate tools to manage surface water quality seems necessary. this study was conducted to determine the potential risks of pollutants in sabalan dam using a wrastic model.methods: wrastic evaluation model and gis software were used to assess the risk of sabalan dam pollution accidents. to determine the level of pollution risk, the catchment area of sabalan dam was divided into 8 sub basins. then, in each sub area, pollution source maps including various indicators of industrial effluents, agriculture, housing, recreation and transportation accidents were prepared in gis software environment. then scoring for each indicator was performed based on the potential intensity of pollutant sources. finally, based on the obtained data, sub basins were classified in terms of risk.results: the results showed that based on the model used in terms of health and environmental pollution risk, the average risk of water pollution for the catchment area of sabalan dam was 48.29. classification of the level of pollution risk in the sub basins of sabalan dam showed that sub basin s1 had a high level of risk and the level of risks in sub basins s2 and s4 were moderate.conclusion: the use of wrastic model in determining the risk level of sabalan dam pollution accidents showed that the most important indicators of sabalan dam catchment was the entry of domestic wastewater and effluents of aquaculture and agricultural activities and mineral hot springs. the results of this study indicated the desirability of using the wrastic model in determining the pollution risk of the sabalan dam catchment.