تاثیر خودکارآمدی، منبع‌کنترل و ویژگی‌های تاریک شخصیت بر مدیریت سود فرصت‌طلبانه

رفتارهای اخلاقی و غیر اخلاقی مدیریت متاثر از باورها و ویژگی‌های شخصیتی آنهاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش خودکارآمدی، منبع‌کنترل و ویژگی‌های شخصیت تاریک بر مدیریت سود فرصت‌طلبانه انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر حسابداران و مدیران مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال 1398 می‌باشد، که 352 نفر از آنها به‌عنوان نمونه نهایی و با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه می‌باشد. به منظور تجزیه‌و‌تحلیل آماری داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها از مدل معادلات ساختاری به کمک نرم‌افزار smart pls3، استفاده شده است. نتایج تحلیل آماری نشان داد که ویژگی‌های تاریک شخصیت (خودشیفتگی، ماکیاولیسم، جامعه‌ستیزی و سادیسم) بر مدیریت سود فرصت‌طلبانه تاثیر مثبت و معنادار دارند، در حالی که ویژگی‌های شناختی خودکارآمدی و منبع‌کنترل تاثیر معناداری بر مدیریت سود فرصت طلبانه ندارند. همچنین بر مبنای یافته‌های پژوهش، خودکارآمدی بر صفات شخصیتی ماکیاولیسم، جامعه‌ستیزی و سادیسم و منبع‌کنترل نیز بر صفات شخصیتی خودشیفتگی ، جامعه‌ستیزی و سادیسم تاثیر منفی و معناداری دارند. نتایج این پژوهش تایید می‌کند که ویژگی‌های شناختی، از عوامل تاثیرگذار بر ویژگی‌های تاریک شخصیت و ویژگی‌های تاریک شخصیت، از عوامل رفتاری تاثیرگذار بر مدیریت سود فرصت‌طلبانه می‌باشد. از این رو، با درک و شناخت مولفه‌های روان‌شناختی تاثیرگذار بر رفتار فرصت‌طلبانه مدیران، می‌توان به پیشبرد اقدامات پیشگیرانه در این زمینه کمک نمود.

the effect of self‌-efficacy، locus of control, and dark personality traits an opportunistic earnings management

managers’ ethical and immoral behaviors are influenced by their beliefs and personality traits . present study aims at investigating the role of self efficacy, locus of control, and the personality traits on opportunistic earnings management. the statistical population of the present study includes the accountants and financial managers of companies listed on the tehran stock exchange in 2009, of which 352 were selected as the final sample by random samplingobtain data were analyzed using smart pls3 software and structural equation modeling . the results of statistical analysis showed that dark personality traits( narcissism ,machiavellianism, psychopathy ,and sadism) have a positive and significant effect on opportunistic earnings management. while, cognitive characteristics of self‌efficacy and locus of control have no significant effect on opportunistic earnings management. research findings also showed that self efficacy has significant negative effect on personality traits including machiavellianism, psychopathy and sadism, and locus of control has a significant negative effect on personality traits including narcissism ,psychopathy, and sadism. the results of this study confirmrd that cognitive characteristics are among the factors influencing dark personality traits. dark personality traits in turn are among behavioral factors which influence opportunistic earnings management. therefore, by understanding and recognizing the psychological components that affect the performance of managers and especially the fraudulent behavior of managers, it is possible to help advance preventive measures in this area.