ارائه مدلی برای کاهش شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی

هنگامی که به سبب تفاوت‌های موقتی بین سود حسابداری و سود مشمول مالیات تفاوت به وجود می‌آید، هزینه مالیات یا اثر معادل آن بر سود را به عنوان سود گزارش شده قبل از مالیات ثبت می‌کنند و ناگزیرند که حسابی به نام تخصیص میان دوره‌ای به وجود آورند. اصل تخصیص میان دوره‌ای براین پایه قرار دارد که شرکت، مالیات را براساس همان مبنایی محاسبه و گزارش کند که سود را محاسبه کرده است. در این پژوهش نیز هدف اصلی تدوین مدلی برای کاهش شکاف بین درآمد مشمول پژوهش حاضر از نظر هدف، جزء پژوهش‏های اکتشافی محسوب می‏شود و با توجه به این موضوع که با داده‏های کیفی سروکار دارد، در طبقه پژوهش‏های کیفی و از لحاظ نتیجه نیز در زمره پژوهش‏های توسعه‏ای قرار می‌گیرد. در این پژوهش با نمونه‏گیری ‏نظری و جمع‏آوری اطلاعات از طریق مصاحبه با 20 نفر از خبرگان حرفه مالیاتی در سال 1400 و سپس تحلیل اطلاعات و در نهایت استخراج مدل و خلق نظریه طی سه مرحله اصلی (کدگذاری باز، کدگذاری محوری، کدگذاری انتخابی) انجام گردید.در این پژوهش با استفاده از رویکرد نظام مند استراوس و کوربین ( 1998 )، الگوی کاهش شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی همراه با مولفه های توضیح دهنده آن، یعنی شرایط علّی، شرایط بستر، راهبردها، عوامل مداخله گر و پیامدها، تبیین شد . در تدوین الگوی کاهش شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی، پتانسیل های منابع انسانی، سازمانی و مودیان مالیاتی جزء شرایط علّی شناسایی شده اند که این انتخاب درشرایط بستر از عوامل اقتصادی و سیاسی داخلی و کلان، عوامل فرهنگیو بازار و الزامات بورس اوراق بهادار صورت می گیرد. راهبردها نیز در دو سطح سازمانی و سطح مودیان مالیاتی دسته بندی شدند که مهمترینآنها عبارتند از: استقرار سامانه جامع اطلاعاتی برای فعالان اقتصادی، اجرای کارآمد سیستم اتوماسیون الکترونیکی، استقرار کارگروه کنترلکیفیت پرونده های حسابرسی مالیاتی که می تواند پیامدهایی کوتاه مدت و بلند مدت از جمله بهره وری سازمانی و مالی به همراه داشته باشد .همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد راهبردهای اتخاذ شده در همه سطوح مالیاتی با توجه به شرایط موجود متناسب و متفاوت بوده است.در اتخاذ راهبردهای الگوی کاهش شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی، برخی شرایط مداخله گر همچون عدم تجربه کارشناسان مالیاتی، فرصت طلبی مدیران، پیچیدگی و تغییر سریع قوانین و مقررات حاکم، کاهش شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی را با دشواری مواجه ساخته است.

provide a model to reduce the gap between expressive taxable income and diagnostic taxable income

purpose- when there is a discrepancy between accounting profit and taxable profit due to temporary differences, the tax expense or its equivalent effect on profit is recorded as pre-tax profit and they are required to provide an account called an interim allocation. the principle of interim allocation is based on the company calculating and reporting taxes on the same basis as calculating profits. taxable profit in the current period, which is recognized or reported in the next period, requires the transfer tax expense (if temporary differences in the relevant tax rate are multiplied and then the sum of the amounts is calculated, the transfer tax will be obtained). profit that is recognized from the perspective of accounting objectives and is reported in the current period but is taxable in the next period requires that the tax expense be reported as accrued and unpaid or unrecorded. in this study, the aim was to develop a model to reduce the gap between declared taxable income and diagnostic taxable income.method- in terms of purpose, the present study is considered as heuristics, and due to dealing with qualitative data, it is a qualitative study. in terms of results, it is a developmental research. in this research, theoretical sampling and collecting information were performed through interviews with 20 tax professionals in 2021. then, analyzing information, extracting the model, and creating a theory all were implemented in three main stages (open coding, axial coding, and selective coding).results- in this study, using the systematic approach of strauss and corbin (1998), the pattern of reducing the gap between declared taxable income and diagnostic taxable income along with its explanatory components, i.e. causal conditions, context conditions, strategies, intervening factors and the consequences, were compiled. also, using pearson test, all four hypotheses in the regression section were confirmed. in other words, the reasons for the difference between the declared taxable income and the taxable income include non-compliance with direct tax law by taxpayers, non-compliance with accounting standards by taxpayers, lack of sufficient documentation by taxpayers, and using tax directives, instructions and rituals by taxpayers.conclusion- in formulating the model of reducing the gap between taxable income and taxable income, some factors including diagnostic human resources, organizational resources, and taxpayers have been identified as causal conditions. this choice takes place in the context of domestic and macroeconomic and political factors, cultural factors, market, and the requirements of the stock exchange. strategies were also categorized into two levels of organization and the level of taxpayers, the most important of which are: the establishment of a comprehensive information system for economic actors, efficient implementation of electronic automation system, the establishment of a quality control working group of tax audit files that can have short-term and long-term consequences, including organizational and financial productivity. also, results show that the strategies adopted at all tax levels have been appropriate and different. in adopting model strategies to reduce the gap between instrumental taxable income and diagnostic taxable income, some intervention measures, such as inexperience and negligence of tax experts, opportunism of managers, complexity and rapid change of rules and regulations, made it difficult to reduce the gap between these two types of income.