اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد و سرمایه‌گذاری جامعه شهری (مطالعه‌ی موردی کشور ایران)

هدف تحقیق بررسی اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد با تاکید بر شاخص رفاهی و نیز بررسی این اثر بر سهم سرمایه‌گذاری خانوار شهری است. به این منظور با استفاده از اطلاعات بودجه خانوار شهری ایران طی دوره 1367 تا 1396 و با تکیه‌بر تئوری‌های مربوط به‌اندازه گیری تغییرات رفاهی مصرف‌کنندگان، فرمول تغییرات جبرانی در چارچوب سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل استخراج می‌گردد. در ادامه و پس از برآورد پارامترهای سیستم تقاضا، معیار شاخص رفاهی به تفکیک برای هر یک از حامل‌های انرژی موردمحاسبه قرار می‌گیرد. در گام بعد اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر سهم سرمایه‌گذاری در بودجه خانوارها به روش مدل رگرسیون آستانه‌ای تخمین زده‌ می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد با افزایش قیمت واقعی هر حامل انرژی نسبت به‌کل مخارج انرژی، سهم مخارج آن حامل انرژی افزایش می‌یابد. ضرایب خود قیمتی تمامی حامل‌ها با سطح احتمال بسیار بالایی معنی‌دار هستند. از میان ضرایب خود قیمتی، برق بزرگ‌ترین ضریب و کمترین ضریب مربوط به فرآورده‌های نفتی است. کشش‌های خود قیمتی برق، گاز، بنزین و فرآورده‌های نفتی به ترتیب برابر 33/0، 59/0، 92/0 و 14/1 است. تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بسته به کشش‌های خود قیمتی و سهم حامل‌های انرژی، خانوارهای شهری را دچار زیان رفاهی می‌کنند. با بررسی رابطه خطی و غیرخطی شاخص قیمت حامل انرژی و سهم سرمایه‌گذاری خانوار ، نتایج وجود رابطه مثبت و غیرخطی بین سهم سرمایه‌گذاری و شاخص قیمت حامل‌های انرژی را تائید می‌کند.

The effect of energy price adjustment on the economy and investment of urban society(Case Study of Iran)

The purpose of this study is to investigate the effect of energy carriers price adjustment on economy with emphasis on welfare index and study the effect of it on urban household investment share. For this purpose, by using the information of the Iranian urban household budget during the period from 1988 to 2017, based on the theories related to the measurement of consumer welfare changes, the formula of compensatory changes in the framework of an almost ideal demand system is derived. Then, after estimating the demand system parameters, the welfare index criterion is calculated separately for each energy carriers. In the next step, the effect of adjusting the price of energy carriers on the share of investment in household budget is estimated by threshold regression model. The results show that by increasing the actual price of each energy carrier relative to the total energy expenditure, the share of its energy carrier expenditure will be increased. Among the selfprice coefficients, electricity has the largest coefficient and the lowest coefficient is belong to the petroleum products. Selfprice elasticities of electricity, gas, gasoline and petroleum products is 0.33, 0.59, 0.92, and 1.14, respectively. Price adjustments of energy carriers are causing welfare losses for urban households, depending on their price elasticity and the share of energy carriers. By assesing the linear and nonlinear relationship between energy carrier price index and household investment share, the results confirm a positive and nonlinear relationship between investment share and energy carrier price index.