مروری بر گیاهان دارویی سمی و پادزهر آنها از دیدگاه ابن‌ سینا

امروزه با توجه به افزایش مصرف گیاهان دارویی، احتمال مسمومیت با برخی از گیاهان سمی به‌علت نبود اطلاعات کافی در مورد سمیّت آنها توسط افراد غیرمتخصص وجود دارد. همچنین اطلاعات کافی در مورد پادزهر آنها نیز وجود ندارد؛ از این‌‏رو به‌نظر می‌‏رسد معرفی گیاهان سمی و آنتی‌دوت (پادزهر) آنها حائز اهمیت باشد. این پژوهش به‌صورت کتابخانه‏‌ای به روش توصیفی و تطبیقی از کتاب القانون فی الطب ابن‌سینا انجام شد. همچنین در خصوص یافته‌‏های فیتوفارماکولوژیکی دربارۀ مکانیسم اثر، پادزهری گیاهان به‌صورت تطبیقی با استفاده از پایگاه‏‌های علمی و اینترنتی معتبر مانندscience direct, scopus, pubmed, sid و springer مورد بررسی قرار گرفت. ابن‌سینا برای درمان مسمومیت با سموم گیاهی از دستورالعمل‌‏هایی مانند پاک‌سازی سموم از دستگاه گوارش باقی‌دادن و استعمال داروهای مسهل و تنقیه، و برای پاک‌سازی خون و لنف، از داروهای مدر و معرق، و برای خنثی‌کردن سموم از پادزهرها بهره گرفته است که در این پژوهش دربارۀ 38 گیاه سمی و پادزهرهای مربوط به آنها بحث شد. با استفاده از نتایج این مطالعه می‏‌توان دریافت که پادزهرهای طبیعی با عوارض جانبی بسیار کم وجود دارند که شواهد علمی نوین، موثربودن آنها را تایید می‏‌کند که با انجام مطالعات آزمایشگاهی و بالینی می‏‌توان آنها را به‏‌عنوان آنتی‌دوت اصلی برخی از گیاهان سمی معرفی و استفاده کرد. 

a review of poisonous medicinal plants and their antidotes from avicenna’s viewpoint

 nowadays, considering the increase in the consumption of medicinal plants, there is the possibility of poisoning with some poisonous plants due to the lack of sufficient information of non-specialists regarding their toxicity. also, not enough data exists about their antidotes, so it seems important to introduce poisonous plants and their antidotes. this library research was conducted using a descriptive and comparative method from avicenna’s book, canon of medicine. moreover, phytopharmacological findings on the mechanisms of the antidote effect of plants were discussed in a comparative manner using reliable scientific internet databases such as science direct, pubmed, scopus, springer, and sid. avicenna has provided instructions for the treatment of plant poisonings, such as cleansing the digestive system from toxins via inducing vomiting, and using laxatives and enemas. to cleanse the the blood and lymph, he recommends diuretics, diaphoretics, and antidotes to neutralize the toxins. in this study, 38 poisonous plants and their antidotes were discussed. according to the findings of this research, there exist natural antidotes with minimal side effects. these antidotes have been validated for their efficacy through contemporary scientific research. through the implementation of laboratory and clinical studies, these natural antidotes can potentially serve as primary antidotes for certain poisonous plants.