جرم و هم‌گرائی تولید سرانه: یک تحلیل مبتنی بر اقتصادسنجی فضایی

یکی از نتایج الگوی رشد نئوکلاسیک سولوسوآن، هم‌گرائی در تولید سرانه مناطق مختلف است. حالت شرطی هم‌گرائی، علاوه تولید سرانه اول دوره، متغیرهای دیگری را که می توانند رشد بلندمدت مناطق را تحت تاثیر قرار دهند، در نظر می گیرد. تحقیق حاضر نقش بازدارنده جرم در برقراری هم‌گرائی تولید سرانه واقعی را بین استان های ایران (1379 تا 1392) مورد بررسی قرار داده است. از هم‌گرائی شرطی بتا و اقتصادسنجی فضائی برای بررسی هم‌گرائی استفاده شده است. شاخص جرم استان ها با استفاده از روش تاپسیس محاسبه شده است و برای تخمین معادلات همگرایی از اقتصادسنجی فضائی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که هم‌گرائی رشد برای استان های کشور، هرچند با سرعت کم، برقرار است. شاخص جرم تاثیر منفی اما غیرمعنی‌داری بر روند هم‌گرائی دارد. متغیرهای سرمایه انسانی (آموزش و سلامت) و برخورداری از فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز تاثیر مثبتی بر متوسط رشد استان ها دارد. هم چنین علامت منفی برای ضریب فضائی متغیر وابسته نشان از آن دارد که تمرکز قدرت اقتصادی برای رشد در یک منطقه، باعث کاهش قدرت رشد در مناطق مجاور می شود.