بررسی اثر بلایای طبیعی بر الگوی مصرف خانوار در ایران با استفاده از مدل تفاضل در تفاضل

پدیده‌های ناگوار طبیعی ازجمله سیل و خشک‌سالی چند قرن اخیر نمود زیادی یافته و اثرات نامطلوب و خسارات فراوانی را برای اقتصادها رقم زده است؛ بنابراین، بلایای طبیعی یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی جهانی است که پیامدهای جدی اقتصادی-اجتماعی فراوانی برای کشورها دارد. در مطالعات گذشته، بلایای طبیعی به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای جوامع انسانی درنظر گرفته شده است، به‌طوری‌که فراوانی و شدت بلایای طبیعی ازجمله سیل و خشک‌سالی روند افزایشی را در سراسر جهان نشان می‌دهد.  شواهد بسیاری نشان می‌دهد که بلایای طبیعی اثرات منفی قابل‌توجهی را بر بازدهی محصولات کشاورزی و امنیت غذایی داشته است. ایران نیز یکی از مناطق بلاخیزی است که اغلب این بلایای طبیعی اثرات زیان‌بار و خسارات زیادی برای آن ایجاد نموده است و این حوادث ناگوار طبیعی بسته به شدت و مدت‌زمان وقوع، می‌توانند تاثیرات متفاوتی بر رفتار مصرف‌کننده در ایران داشته باشد؛ از این‌رو نیاز انجام مطالعات در سطح خُرد که به ایجاد شواهد تجربی و شواهدی درمورد اثرات چنین بلایایی بر شاخص امنیت غذایی و مصرف خانوار در کشورهای درحال توسعه کمک می‌کند. به‌همین علت، این مطالعه به بررسی اثر سیل بر مصرف مواد خوراکی و غیرخوراکی در ایران طی سال‌های 1397 و 1398می‌پردازد. بدین‌منظور از داده‌های طرح هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران و مدل تفاضل در تفاضل استفاده شده است، که این داده‌ها شامل 3021 خانوار شهری و روستایی شش استان خوزستان، فارس، گلستان، کرمان، اصفهان و همدان می‌شود. نتایج نشان می‌دهد، خانوارها در استان‌هایی که شوک‌های ناشی از سیل را تجربه می‌کنند، مصرف تمامی گروه‌های خوراکی خود را کاهش می‌دهند. هم‌چنین نتایج نشان می‌دهد که وقوع سیل مخارج دخانی خانوار را کاهش و مخارج سوخت و روشنایی، حمل و نقل و بهداشتی خانوار را به صورت معناداری افزایش می‌دهد.

investigation of the effect of natural disasters on household consumption patterns in iran using a difference-in-difference model

in recent centuries, many natural disasters such as floods and droughts have appeared and have had many adverse effects on many countries. natural disaster is one of the significant environmental challenges globally and has serious socioeconomic consequences in countries. in the recent literature, natural disasters have also been regarded as the greatest ongoing threat to human societies. the frequency and severity of natural disasters such as droughts and floods have shown an increasing trend around the globe.  evidence points to the fact that these natural disasters have significant adverse effects on crop yield, food security; there is a need to conduct micro-level studies that help generate empirical evidence on the impact of such disasters on the indicators of food security and food consumption in developing countries. iran is one of the most disaster-prone regions in the world. natural disasters frequently influence it and cause devastating damage. depending on their intensity and duration, these disasters can affect consumer behavior. this study examines the effects of floods consumption in iran in 2019 and 2020. for this purpose, the difference-in-differences (did) model was applied to analyze. the data were obtained from the statistical center of iran and covered the 3021 urban and rural households in fars, kerman, khuzestan, hamedan, golestan, and esfahan provinces. the results show that families who experience the shock of floods reduce food consumption. in other word, floods reduce all group of food consumption quantity. results show that floods reduce tobacco expenditures, though increase, energy, transportation, and health care expenditures.