بررسی آثار سیاست‌های بودجه‌ای خاص کاهش نابرابری مناطق در ایران: رهیافت اقتصادسنجی فضایی

به‌دنبال تشدید نابرابری مناطق، دولت و مجلس درطی سال‌های 1379 به‌بعد ساختارهای مختلفی در برنامۀ پنج‌ساله توسعه و قوانین بودجه نظیر نظام درآمد-هزینه، اعتبارات توازن منطقه‌ای، دو درصد درآمد حاصل از فروش نفت‌خام، مادۀ 180 برنامۀ پنجم و... برای کاهش نابرابری و ایجاد توازن بین مناطق کشور درنظر گرفته است. باوجود گذشت 20 سال از طراحی و ساختارهای مذکور، نتایج و کارآمدی این اقدامات مورد بررسی قرار نگرفته است؛ از این‌رو، ضروری است که آثار اجرای سیاست‌های بودجه‌ای اجرا شده در طی حدود 20سال گذشته را بر نابرابری مناطق بررسی نمود. برای این‌منظور از آمار مربوط به 31 استان در طی سال‌های 95-1379 در قالب مدل اقتصادسنجی فضایی استفاده شده است. نتایج به‌دست آمده از مدل دوربین فضایی (sdm) بیانگر این است که سیاست‌های بودجه‌ای اجرا شده در حدود 20سال گذشته برای کاهش نابرابری مناطق، تاثیر معنی‌داری بر نابرابری مناطق نداشته است. نتایج برای سه گروه: کلیۀ استان‌ها، استان‌های مرزی و استان‌های با اقتصاد قوی‌تر نیز یکسان است و عدم کارایی سیاست مذکور را نشان می‌دهد؛ ازطرف دیگر، چگالی جمعیت در یک منطقه، نابرابری آن منطقه را افزایش می‌دهد. در نتیجه عوامل کاهش نابرابری مناطق عوامل بیرونی نظیر منابع بودجه دولت نیست، بلکه عوامل درونی آن‌ها ازجمله ساختار اقتصادی، چگالی جمعیت و... است.

investigating the effects of the specific fiscal policies to reduce regional inequality in iran: spatial econometric approach

following the intensification of inequality in regions and its harmful effects such as irregular migration and evacuation of some regions, the government and parliament during 1990 onwards various structures in the five-year development plan and budget laws such as revenue-expenditure system, regional balance credits, two percent of the revenue from the sale of crude oil, etc. is intended to reduce the above inequality and create a balance between the regions of the country. despite the passage of about twenty years of designing and compiling these structures, the results and the effectiveness of these measures have not been examined. therefore, while identifying regional inequalities and their factors, it is necessary to examine the effects of the implementation of fiscal policies implemented over the past twenty years on regional inequality. this study seeks to examine the factors affecting regional inequality and identify the impact of specific government budget policies designed to reduce regional inequalities and implemented since the beginning of the third development plan on regional inequality. for this purpose, statistics related to 31 provinces during the years 1990 in the form of spatial econometric model has been used. the results of the spatial durbin model (sdm) indicate that the fiscal policies implemented over the past twenty years to reduce regional inequality have not had a significant impact on regional inequality. therefore, it cannot be hoped that the continuation of this structure in the future can reduce inequality between regions. changing this variable in a province not only has no significant effect on the inequality of that province but also has no significant effect on the inequality of other provinces. therefore, this policy, have not had a significant effect in recent years and it is necessary to reconsider this policy.