تاثیر وابستگی اقتصادی به منابع طبیعی و کیفیت نهادی بر سلامت در ایران (مقایسه‌ای بین چند کشور توسعه‌یافته و درحال توسعۀ صادرکنندۀ نفت)

وفور منابع طبیعی در برخی از کشورها همچون موهبت عمل کرده و منجر به افزایش رشد و توسعۀ آن‌ها شده است، اما در برخی دیگر همچون مصیبت ظاهر شده و منجر به کاهش سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مانند سلامت به عنوان عامل مهم رشد اقتصادی و از دیدگاه عدالت اجتماعی حقی مسلّم برای همگان شده است. مقالۀ حاضر با استفاده از روش خود‌رگرسیونی با وقفه‌های گسترده (ardl) به بررسی تاثیر وابستگی به درآمد نفت بر شاخص امید به زندگی به‌عنوان شاخص سلامت در ایران طی دورۀ 13961363 می‌پردازد. نتایج برآورد نشان‌داد که در بلند‌مدت تاثیر رانت نفت به‌عنوان شاخص وابستگی به منابع طبیعی، بر امید به زندگی در ایران به‌صورت u معکوس بوده است. به‌عبارتی تا اندازۀ مشخصی رانت منابع نفتی اثر مثبتی بر امید به زندگی داشته، اما با افزایش وابستگی به منابع نفتی، این اثر منفی شده است؛ سپس برای تحلیل اثر کیفیت نهادی بر ارتباط بین وابستگی به منابع نفتی و پیامد سلامت، نتایج برآورد برای ایران با سه کشور در حال توسعه با درجۀ کیفیت نهادی ضعیف شامل: عربستان‌سعودی، بحرین و کویت، و سه کشور توسعه‌یافته با درجۀ کیفیت نهادی قوی شامل: نروژ، کانادا و ایالات‌متحده آمریکا مقایسه شد. نتایج نشان داد که در کشورهای دارای کیفیت نهادی ضعیف، رابطۀ بین رانت نفت و امید به زندگی همانند ایران است، اما در کشورهای دارای کیفیت نهادی قوی، رانت نفت بر امید به زندگی بی‌اثر بوده است؛ بنابراین درجۀ توسعه‌یافتگی و کیفیت نهادی کشور در تبدیل رانت نفت به موهبت یا مصیبت موثر است.

The Impact of Natural Resources Economic’s Dependence and Institutional Quality on Health in Iran (A Comparison Between Several Developed and Developing Oil Exporting Countries)

The abundance of natural resources in a country is considered a blessing and led to increased growth and development, but in others it has appeared as a disaster and led to a decrease in investment in sectors such as health as an important factor of economic growth and rights, but in others it has appeared as a curse of resources and led to a decrease in investment in sectors such as health as an important factor of economic growth and rights. The present article uses the AutoregressiveDistributed Lag (ARDL) method to investigate the effect of oil dependence on life expectancy index as a health index in Iran during the period 19842017. The results showed that in the long run, the effect of oil rents as an indicator of dependence on natural resources on life expectancy in Iran has been inversed Ushaped. In other words, to a certain extent, the rent of oil resources has had a positive effect on life expectancy, but with the increase of dependence on oil resources, this effect has become negative. Then, to analyze the effect of institutional quality on the relationship between dependence on oil resources and health outcomes, the estimation results for Iran with three developing countries with poor institutional quality including Saudi Arabia, Bahrain and Kuwait, and three developed countries with strong institutional quality Norway, Canada and the United States were compared. The results showed that in countries with poor institutional quality, the relationship between oil rents and life expectancy is the same as in Iran, but in countries with strong institutional quality, oil rents have been ineffective on life expectancy. Therefore, the degree of development and institutional quality of the country is effective in turning oil rents into a blessing or a calamity.