تنوع صادراتی و آثار زیست‌محیطی آن در ایران

بررسی اثر تجارت خارجی بر انتشار آلاینده ها موضوعی است که به‌طور گسترده در پژوهش های تجربی موردمطالعه قرار گرفته است. این در حالی است که در سال‌های اخیر گروهی از پژوهشگران نشان داده‌اند که نه‌تنها رشد کمّی تجارت، بلکه تنوع آن نیز می تواند آثار زیست‌محیطی قابل‌ملاحظه‌ای را به‌همراه داشته باشد. به همین دلیل، این مطالعه به بررسی اثرات بلندمدت و پویایی های کوتاه مدت دو مولفه اصلی تجارت، یعنی تنوع صادراتی و باز بودن تجاری، بر انتشار آلاینده ها در ایران طی دوره 1395-1363 در چارچوب یک الگوی خود رگرسیون با وقفه های توزیعی می پردازد. براساس یافته های این پژوهش در بلندمدت، باز بودن تجاری اثر مثبت بر انتشار آلاینده ها داشته اند؛ اما ایجاد تنوع صادراتی منجر به کاهش انتشار آلاینده‌ها شده است. علاوه بر این، منفی بودن ضریب اثر تعاملی باز بودن تجاری و تنوع صادراتی در الگو نشان دهنده آن است که متنوع سازی صادرات می‌تواند ضریب اثرگذاری بازبودن تجاری بر انتشار آلاینده‌ها را کاهش دهد. این امر خود می‌تواند از آثار مثبت ایجاد تنوع در سبد صادراتی باشد. نتایج حاصل از الگوی تصحیح خطا نیز بیانگر اثرگذاری منفی رشد تنوع صادراتی بر رشد انتشار آلودگی با یک دوره تاخیر است. همچنین ضریب عبارت تصحیح خطا نشان دهنده سرعت تعدیل بالا در شرایط انحراف از تعادل بلندمدت است.

Export Diversification and Its Environmental Effects in Iran

Investigating the effect of foreign trade on emissions of pollution is a topic that has been extensively studied in empirical research. In recent years, however, some researchers have shown that not only the quantitative development of trade but also its diversity can have significant environmental effects. For this reason, this study examines the long run effect and short run dynamics of export diversification along with trade openness, as the two main components of trade, on the emission of pollution in Iran during the period 19842016 in Auto Regressive Distributed Lag (ARDL) model. Based on the findings of the estimation in long run, trade openness, and energy consumption have had a positive effect on emissions of pollution, but diversification of exports has reduced emissions. In addition, the negative coefficient of the interaction effect of trade openness and export diversification in the model, indicates that export diversification can reduce the impact of trade openness on emissions of pollution, which can be one of the desirable effects of diversification in the export basket. The results of the error correction model also show the negative effect of export diversification growth on pollution growth, with a one period delay. Also, the coefficient of error correction term indicates high adjustment speed to longterm equilibrium.