ارائه راهکارهای سیاستی توسعه تامین مالی صادرات ایران و اولویت‌بندی آن‌ها

یکی از الزامات افزایش رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی در بازارهای جهانی، توسعه‌یافتگی بازارهای مالی در تامین منابع مالی موردنیاز صادرکنندگان است؛ چراکه رقبای کشور در بازارهای جهانی از تعدد و تنوع بالایی در این روش ها برخوردارند. ازاین‌رو، عدم توجه جدی به این موضوع می تواند در رشد و توسعه صادرات غیرنفتی نیز محدودیت های جدی وارد سازد. تامین مالی فعالیت صادرکنندگان در قالب ترتیبات مالی، بیمه‌ای و ضمانتی با توجه به بالا بودن ریسک‌های تجاری و غیرتجاری عمدتاً از طریق نهادهای دولتی در دو قالب تامین مالی قبل از حمل و تامین مالی پس از حمل انجام می‌شود. بااین‌حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد چالش‌های متعددی در محورهای ساختاری (چارچوب‌های نهادی و پایه)، رفتاری (عملکرد تامین مالی صادرات) و محیطی (خارج از کنترل بنگاه) در تامین مالی صادرات غیرنفتی وجود دارد. با توجه به تفاوت در دامنه اثرگذاری، قابلیت اجرایی سازی و هزینه‌های هر یک از راهکارهای پیشنهادی مرتبط با این چالش‌ها، اولویت‌بندی راهکارهای عمده‌ترین چالش‌های تامین مالی صادرکنندگان غیرنفتی در محورهای مورداشاره، هدف اصلی این مقاله بوده است. به همین منظور، در این مطالعه پرسشنامه‌ای حاوی راهکارهای سیاستی پیشنهاد شده و در اختیار 45 نفر از خبرگان سیاست‌گذاری حوزه صادرات و تامین مالی قرار گرفته است. پس از تایید روایی و پایایی پرسشنامه، اولویت‌بندی راهکارهای پیشنهادی از طریق تجزیه‌وتحلیل آماری و روش topsis صورت گرفته است. در نتیجه مهم‌ترین و با اولویت‌ترین راهکارهای سیاستی پیشنهادی تامین مالی صادرات غیرنفتی، مرتبط با عامل رفتاری بوده و شامل افزایش سرمایه در گردش واحدهای صادراتی؛ افزایش سرمایه بانک توسعه صادرات ایران و صندوق ضمانت صادرات ایران از منابع دولتی؛ ایجاد و گسترش خطوط اعتبارات صادراتی ارزان‌قیمت بانک مرکزی به بانک توسعه صادرات ایران؛ و کاهش نرخ کارمزد اعتبارات، ضمانت‌نامه‌ها و بیمه‌نامه‌های صادراتی بوده است.

Suggesting and Prioritizing Policy Solutions for Export Financing Development in Iran

One of the major requirements for increasing the competitiveness among the range of export goods in global markets is to equip financial markets in terms of development and supply of financial resources required to strengthen and foster export activities, given the fact that firms involved in the international trade arena have access to a wide variety of export financing methods which puts them at an advantage over domestic exporters. So failure to acknowledge this issue may give rise to serious constrains in the development and growth of nonpetroleum exports. Financing of export activities in the form of financial arrangements, insurance and guarantee, with regards to the level of business and nonbusiness risks is carried out through government institutions in two forms of export financing before and after the shipment of goods. The surveys indicated that, however, there are multiple challenges in structural (based institutional framework), behavioral (export financing function) and environment (out of the firm control) in nonpetroleum export finance. Due to the difference in scope of effecting, and the costs of each solution related to these challenges, the main purpose of this article is to offer and prioritize a set of solutions addressing the most important challenges faced by nonpetroleum export finance in the mentioned axis. Hence in this study, a questionnaire containing offering policy solutions is arranged and handed out to some 45 policy makers in the Export and Financing domain. After Confirming the validity and reliability of the questionnaire, prioritizing the solutions is conducted through the statistical analysis and the TOPSIS method. As a result, the most important and the most prioritized policy options for nonoil export financing are related to the behavioral factor and include increasing the working capital of export units; increasing the Export Development Bank and Export Guarantee Fund of Iran capital from resources provided by the government; creating and expanding of lowcost export credit lines from the Central Bank to the Export Development Bank of Iran; and cutting commissions on export credits, guarantees and insurance policies.