ارزیابی تاثیر شوک‌های ساختاری بر بی‌ثباتی تولید در اقتصاد ایران

در سه دهه اخیر جهان شاهد کاهش بی‌ثباتی اقتصادی و به‌ویژه بی‌ثباتی تولید ناخالص داخلی است که به‌نام تعدیل بزرگ شناخته می‌شود. در مورد علت این پدیده اتفاق‌نظر وجود ندارد و سه فرضیه شانس خوب، سیاست خوب و تغییرات ساختاری در مطالعات نظری و تجربی به‌عنوان علت آن بیان‌شده است. هدف این پژوهش ارزیابی این سه فرضیه فوق؛ به شکل رابطه بین بی‌ثباتی gdp حقیقی، شاخص سیاست پولی، شاخص آزادسازی مالی، نرخ ارز بازار آزاد، درآمدهای نفتی، وقوع انقلاب، جنگ و تحریم‌ها با استفاده از یک مدل خودرگرسیونی برداری ساختاری svar با اعمال محدودیت‌های بلانچارد – کو (bq)، در دوره 1396-1338برای اقتصاد ایران است. بر اساس نتایج مدل svar، بیشترین تکانه بی‌ثباتی تولید حقیقی 0.971 ناشی از تکانه شاخص سیاست پولی و کمترین تاثیر 0.1 ناشی از تکانه آزادسازی مالی است. در بین تمام عوامل، بیشترین تاثیر ناشی از تکانه انقلاب و جنگ 0.978 بر بی‌ثباتی تولید است. کمترین تاثیر نیز متعلق به تکانه درآمدهای نفتی بر تکانه‌های شاخص سیاست پولی با ضریب 0.002 است. از این‌رو، هر سه دسته از متغیرهای توضیح‌دهنده علل بی‌ثباتی در ایران حاکمیت دارند، اما اثر سیاست پولی در بی‌ثباتی تولید 0.0971 بیشتر از دو عامل شانس خوب شامل نوسان درآمدهای نفتی 0.831 و نرخ ارز0.587 و تغییرات ساختاری شامل جریان ورودی سرمایه به تولید، 0.002 است. به‌منظور کاهش بی‌ثباتی تولید پیشنهاد می‌گردد سیاست پولی قاعده‌مند توسط بانک مرکزی اجرا گرد. به‌جای تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی که کمترین تاثیر را بر بی‌ثباتی تولید دارد، درآمدهای نفتی در راستای افزایش تولید ملی سرمایه‌گذاری گردد. همچنین سیاست ارزی شفاف و بلندمدت به‌منظور کاهش اثرات بی‌ثباتی نرخ ارز بر تولید ملی اجرا گردد.

Evaluation of the structural shocks effect on production instability in the Iranian economy

Economic volatility has been decreased over the past three decades in the world especially in type of GDP growth, as known the "Great Moderation”. There is no agreement on the causes of this. But there are three categories of causes: the good luck, good policy and structural changes hypotheses. The purpose of this research is evaluate the three hypotheses in the form of the relationship between the real GDP volatility, monetary policy index, the structural change indicator, exchange rate and oil revenues during the period of 13521396 in Iran. This research is using a structural vector autoregressive model (SVAR) with application of the BlanchardQuah (BQ) restrictions. According to the results, the impact of the monetary policy index on the volatility of production is 0.971, the impact of the financial liberalization is 0.1, and the revolution and war is 0.978. The effect of monetary policy shocks on production volatility is 0.971 which is more than two factors of good chance (oil revenue fluctuation 0.831 and exchange rate of 0.587) and structural change effect (capital inflow) of 0.002. Therefore, all three categories of factors affect production volaility in Iran.