تحلیل نقش شرکای وارداتی در آسیب‏پذیریِ تورمی اقتصاد ایران: ارزیابی بر اساس یک مدل تصحیح خطای برداری جهانی (gvecm)

اقتصاد ایران به دلیل وابستگی به صادرات نفت، واردات غذا و سهم بالای غذا و انرژی در سبد کالایی، آسیب‎‏‏پذیریِ تورمی زیادی دارد. بر این اساس، تورم ایران نه تنها به‌طور مستقیم از تکانه‏های قیمت نفت و غذا آسیب می‏بیند، بلکه از تورم شرکای تجاری‏اش به دلیل تاثیرپذیری آن‏ها از تکانه‏های جهانی تاثیر می‏پذیرد که آثار سرریز نامیده می‏شود. پژوهش حاضر با برآورد مدل تصحیح خطای برداری جهانی(gvecm) شامل 34 کشور برای دوره 4q1988-1q2013 این سرریزهایِ تورمی را بررسی می‏کند. یافته‏ها بدین شرح است. 1) آثار سرریز تکانه نفت مخالف تاثیر مستقیم آن است، به‌طوری‌که تاثیر اولیه تا حدودی از طریق تورم شرکای تجاری خنثی می‏شود؛ اما آثار سرریز تکانه قیمت غذا موجب افزایش بیشتر تورم ایران می‏شود. 2) تورم‏های چین و آمریکای لاتین بیشترین حساسیت را نسبت به تکانه قیمت نفت و غذا داشته و از طرف دیگر، تورم ایران بیشترین تاثیر را از تکانه‏های تورمیِ آن‏ها می‏پذیرد. پس این کشورها می‏توانند آثار سرریز قابل توجهی بر اقتصاد ایران تحمیل کنند. 3) کشورهای توسعه‏یافته (اروپا، ژاپن و کره جنوبی) به طور معمول تکانه‏های تورمی نفت و غذا را مهار کرده و آن را به شرکای تجاری‏شان منتقل نمی‏کنند. 4)تنوع شرکای وارداتی ایران از اواسط دهه 1380 به نفع تمرکز بر کشورهای درحال‌توسعه و آسیب‏پذیرتر تغییر کرده است؛ بنابراین پراکنده کردن تجارت خارجی در میان کشورهای توسعه‏یافته و نوظهور می‏تواند مصونیت اقتصاد ایران را در برابر تکانه‏های تورمی آینده بهبود بخشد.