ضَمان طبیب در فقه امامیه و مذاهب اربعه

مقدمه: منشا ضَمان طبیب از دیدگاه فقهای فریقین اعم از عقدی و قهری است. همه آنها بر ضَمان طبیب جاهل، مقصر و غیرماذون اجماع دارند. اما در ضَمان طبیب حاذق، ماذون و مجتهد اختلاف وجود دارد. مشهور فقهای امامیه بنابر روایت سکونی، قاعده اتلاف، قاعده لاتطل دم و اجماع فقها، طبیب را ضامن می دانند و در مقابل، مشهور فقهای اهل سنت نیز بنابر قاعده ضرورت، قاعده اذن، قاعده جواز شرعی، قاعده احسان، قاعده قیام به فعل واجب و خطرپذیربودن فعل طبابت قایل به عدم ضَمان طبیب هستند. همچنین غیرمشهور امامیه با تمسک به قواعد اذن، احسان، ضرورت و اصل برائت با فقهای اهل سنت هم نظر هستند. این پژوهش مروری با هدف بررسی ضَمان طبیب در فقه امامیه و مذاهب اربعه انجام شد.نتیجه گیری: با بررسی دلایل هر دو نظریه ضَمان و عدم ضَمان می توان گفت هر چند در بعضی از مصادیق مثل جایی که طبیب متبرُعاً به معالجه بیمار می پردازد یا در شرایط اضطراری برای حفظ نفس چاره ای جز تلف برخی از اعضای بدن وجود ندارد، باید قایل به عدم ضَمان شد. ولی در نهایت به دلیل اینکه جسم و نفس انسان نسبت به اموال از ارزش و منزلت بالاتری برخوردار است و با پرداخت دیه آن، خسارت واقعی جبران نمی شود، نظریه ضَمان باعث می شود تا اطبا محتاط تر به طبابت بپردازند و این نظریه به مقاصد تشریح احکام اسلام که یکی از آنها حفظ نفس است، نزدیک تر است و از طرفی دیگر برای کمک به اطبا، برائت را تشریع کرده اند.

Zaman of Physician in Imamieh Figh and Quadruple Religion

Introduction: From the point of view of the Shia and Sunni jurists, the origin of Zaman of physician is whether consensual or compulsory. They all agree on Zaman of unwise, guilty, and unauthorized physician. But, there is a difference in the Zaman of the professional, authorized, and the mujtahid physician. According to the narration of Sokouni, the rule of waste, the rule of do not kill Muslim, and the consensus of the jurists, common Imamieh jurists consider the physician as the surety, while common Sunni jurists believe in no Zaman for physician based on the rule of necessity, the rule of authorize, the rule of decree, the rule of kindness, the rule of doing fard actions, and the risky nature of medicine. Also, by adhering to the rules of authorize, kindness, necessity, and acquittance, common Imamieh jurists agree with the Sunni jurists. The present study was conducted with the aim of evaluating the Zaman of physician in Imamieh Figh and quadruple religion.Conclusion: By examining the reasons for both the views of Zaman and no Zaman, it can be said that in some cases, where a physician willingly deals with patient treatment or in emergency situations, for survival, there is no option but to lose some of the organs of the body, there should be no Zaman, but ultimately, because the human body and soul have a higher value than the property and the actual damages are not compensated by the payment of the blood money, the Zaman theory makes the physicians more cautious, and this theory is closer to the purposes of elaborating the teachings of Islam, one of which is survival, and on the other hand, they have made the acquittance decree to help physicians.