نقش و اهمیت چاروادارها در جامعۀ عصر قاجار بر اساس گزارش‎های سفرنامه‎نویسان فرنگی

در حوزة مطالعات تاریخ دورة قاجار، به طبقات پایین اجتماعی کمتر پرداخته‎شده و تاریخ‌نگاران ابعاد گوناگون زندگی، نقش و اهمیت آنها را نادیده گرفته‌اند. یکی از شاخص‌ترین اعضای گروه‌های پایین‌دست در این دوره، چاروادارها بودند که با کرایه‌دادن چهارپایانشان، امرار معاش می‌کردند. پژوهش حاضر، به‌ویژه با جست‎وجو در سفرنامه‌های دورة قاجار، بر‌ اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و بررسی کتابخانه‌ای، در صدد پاسخ‎گویی به این پرسش است که مهم‌ترین نقش چاروادارها به‌ عنوان یکی از اعضای گروه‌های پایین اجتماعی، در جامعۀ عصر قاجار چه بوده‎است. بررسی داده‌ها بیانگر آن است که با وجود جایگاه اجتماعی پایین چاروادارها در دورة قاجار، آنها در رایج‌ترین شیوۀ سفر در آن دوره یعنی مسافرت با کاروان، نقشی اساسی داشتند و یکی از ارکان مهم در حوزة حمل‎ونقل در این دوره بودند. چاروادارها در جریان سفر، هم کار جابه‌جایی مسافران، باروبنۀ آنها و هم وظیفۀ راهنمایی مسافران را در طول سفر و نیز امدادگری آنها در برابر مشکلات و خطرهای مسیر بر عهده داشتند. چاروادارها به یک معنی با توجه به موقعیتی که در جریان سفر در این دوره داشتند، در مواردی مثل انتخاب مسیر، زمان بیدار‌شدن و حرکت کاروان و نحوۀ توقف‌ها، بر مسافرانی فرمان می‌رانند که موقعیت اجتماعی بالاتری نسبت به آنها داشتند.