فعالیت محلات تبریز در انقلاب مشروطیت

تبریز یکی از کانون‌‌های مهم انقلاب مشروطیت بود. با پیروزی مشروطیت و تشکیل انجمن ایالتی، نقش گروه‌های مختلف محلات تبریز از قشر کارگر تهی‌دست شهر گرفته تا مجاهدان، واعظان، روشنفکران، و تجار بسیار موثر و چشم‌گیر شد. به خواست انجمن ایالتی، در محلات تبریز انجمن‌های فرعی شکل گرفتند. از آن پس اعضای انجمن‌های ‌‌محلات که نماینده انجمن مرکزی در محله خود به‌شمار می‌آمدند، به فعالیت‌های ‌‌سیاسی و فرهنگی پرداختند. از سوی دیگر، اهالی هر محله نیز، از قشر‌های ‌‌مختلف، فعالیت‌های ‌‌فرهنگی و نظامی را آغاز کردند. تشکیل دسته‌های ‌‌مجاهدان و برگزیدن زبده‌ترین افراد نظامی به فرماندهی آنان و دفاع از مشروطیت در لحظات بحرانی از مهم‌ترین فعالیت‌های ‌‌نظامی آن‌ها بود. در این هنگام معارف‌دوستان، خیرین، و اعضای انجمن‌های مشروطه‌خواه ‌‌محلات به تاسیس مدارس و انتشار روزنامه پرداختند. با تشدید اختلاف‌ها، مخالفان مشروطه نیز در محلات دوه‌چی، سرخاب، و ششکلان برای مقابله با فعالیت‌های ‌‌مشروطه‌خواهان روزنامه منتشر کردند و انجمن تشکیل دادند. در این مقاله، با روش تحلیلی و توصیفی فعالیت دو گروه در محلات مشروطه‌خواه شامل اعضای انجمن‌های فرعی و اهالی غیر عضو انجمن هر محله در زمینه‌های ‌‌سیاسی و فرهنگی و نظامی بررسی می‌شود تا نقش این دو گروه در هر محله در دفاع از مشروطیت مشخص شود. در کنار آن، به فعالیت‌های ‌‌سیاسی، نظامی، و فرهنگی مخالفان مشروطیت در محلات تبریز برای مقابله با مشروطه‌خواهان و تلاش برای متوقف‌ساختن نهضت مشروطیت اشاره خواهد شد تا نقش ارزنده اهالی محلات مشروطه‌خواه در جلوگیری از سقوط نهضت مشروطیت نشان داده شود.