مطالعه نحوه اثرگذاری عوامل تاریخی دوره قاجار بر منظرهای روستایی آن

بافت تاریخی دوره قاجار که به‌عنوان بافت تاریخی آغاز گذار از سنت به مدرنیته در تاریخ ایران شناخته می‌شود شرایط تاریخی‌ای را رقم زد که بر ساحت‌های مختلف جامعه ایرانی ازجمله منظرهای فرهنگی روستاها تاثیر گذاشت. به‌تناسب مفهوم منظر روستایی، سوالاتی که این پژوهش سر آن دارد به آن‌ها پاسخ دهد عبارت‌اند از: عوامل تاریخی چگونه بر منظرهای روستایی تاثیر گذاشت ؟ و آیا این عوامل منجر به گذار از منظرهای سنتی روستایی به منظرهای مدرن شد؟ درک چگونگی تاثیرپذیری روستاها از عوامل تاریخی هدف اصلی این نوشتار است و برای نیل به آن‌یک روش‌شناسی تحلیلی – مفهومی مورداستفاده قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر با کانون قرار دادن مفهوم منظرهای روستایی نحوه تاثیر چهار عامل تاریخی پررنگ دوره قاجار یعنی امنیت، مسئولیت حاکمان در قبال روستاها، جایگاه ایران در بازارهای جهانی و تلاش‌ها برای مدرن‌سازی کشاورزی موردبررسی قرار داده. درنتیجه باید گفت امنیت در نوع فرم معماری روستاها، متروک شدن بسیاری از آن‌ها و ترس کشاورزان از فعالیت، اقدامات عمرانی حاکمان قاجاری تاثیر کمی در بهبود شرایط منظرهای روستایی داشته و جایگاه ایران در بازارهای جهانی، کشاورزی ایران حالت تجاری تغییر داده است و تلاش‌ها برای مدرن سازی روش‌های کشاورزی بی‌نتیجه مانده است و منظرهای روستایی در پایان دوره قاجار حالت سنتی  را داشته‌اند.

historical analysis of the effect of social and political factors of qajar period on rural landscapes (security, rulers attempts at rural development, global markets, and agricultural modernization)

political and social factors of the qajar period such as security, some responsibilities that traditionally are on rulers, iran’s semi-colonial condition, and its historical context for transforming the historical traditions to modernity have affected rural landscapes in different ways. therefore, the main question of this research is how some factors such as security, ruler’s attempts about rural development, iran’s situation in global markets, and some attempts for modernizing the agriculture affected on rural landscapes? so understanding the quality of the effect of these factors is the goal of this investigation. to achieve this goal, historical analysis is chosen as a methodology and this study is concentrated on the concept of the rural landscape. results shows, the effects of the absence of the security were observable in destroyed and abandoned villages, the architectural form of the villages and avoidance villagers from agriculture. rulers had some activities in rural development that effected rural landscapes slightly.  iran’s situation in the global market as a producer of agricultural raw materials changed the nature of iranian agriculture from subsistence to commercial and finally some attempt of iranian for transformation of traditional interaction with environment failed.