بلای زلزله در ایران دوره صفویه و پیامد‌های آن بر زندگی اجتماعی مردم

ایران به عنوان کانونی زلزله‌ خیز، زمین ‌لرزه‌ها و پس ‌لرزه‌های متعددی را در اعصار تاریخی مختلف از جمله دوره‌ صفویه تجربه کرد. اهمیت وقوع این بلا به گونه‌ای بود که گزارش آن از چشم مورخان ایرانی و سفرنامه‌نویسان اروپایی دور نماند و آنان بر مبنای دیده‌ها، شنیده‌ها و همچنین اقتباس از دیگر منابع تاریخی، جریان وقوع زلزله را ثبت می‌کردند. آنچه که بر اهمیت این گزارش‌ها می‌افزاید، دیدگاه این دو گروه به تاثیری بود که در هنگامه‌ وقوع زلزله و پس از آن بر زندگی مردم تحمیل می‌شد. بر همین اساس چگونگی تاثیر زلزله بر زندگی مردم در دوره صفویه، مسئله پژوهش پیش‌رو را شکل داده است. هدف این پژوهش آن است که با روش توصیفی تحلیلی گردآوری داده‌ها به شیوه‌ کتابخانه‌ای، بدین سوال پاسخ دهد که از دیدگاه مورخان ایرانی و سفرنامه‌نویسان اروپایی، وقوع زلزله در دوره‌ صفویه چگونه توانسته است زندگی اجتماعی مردم را متاثر سازد؟ برآوردِ این مقاله نشان می‌دهد که در نگرش مورخان ایرانی و سفرنامه‌نویسان اروپایی، وقوع زلزله در دوره‌ صفویه ضمن ایجاد تلفات جانی سنگین و تخریب زیرساخت‌های مسکونی بر آرایش فکری، باورها و اعتقادات عمومی مردم نیز تاثیر سترگی گذاشت.

earthquake disaster in safavid iran and its impact on people’s social life

iran, as the epicenter of earthquakes, has experienced numerous earthquakes and aftershocks in different historical eras, including the safavid period. the significance of this catastrophe was such that its report was not neglected by historians and european travelogues writers. they recorded the course of the earthquake based on what they saw, heard and also adapted from other historical sources. what adds to the importance of these reports; was the attitude of these two groups towards the impact that was imposed on people’s lives during and after the earthquake. in this regard, the present study tries to use descriptive-analytical method and data collection in a library manner to answer the question of how the occurrence of earthquake in the safavid period in the view of historians and european travelogues writers, could affect people’s social life? the result of this article shows that in the attitude of historians and european travelogues writers, in addition to paying attention to the casualties and destruction of people’s residential infrastructure, the occurrence of the earthquake could also affect people’s public thoughts and beliefs.