انعکاس دستاوردهای دریانوردی آمریکا در آرای ترقی‌خواهان عصر قاجار و تلاش برای ورود این صنعت به ایران

پیشرفت‌های صنعتی و تکنولوژیکی آمریکا به ویژه در عرصه صنعت دریایی در سراسر قرن نوزدهم به سرعت در نقاط مختلف جهان از جمله ایران مورد توجه قرار گرفت و گروه‌های مختلف روشنفکری را به تفکر فرو برد. در این راستا مقاله حاضر بر آن است، برای نخستین بار تحول در صنعت دریایی آمریکا و تاثیر آن بر اقتصاد این کشور را از نگاه ترقی‌خواهان ایرانی دوره قاجاریه مورد بررسی قرار دهد و سپس به این پرسش پاسخ دهد که آیا تلاش دگراندیشان این دوره برای شناخت صنعت دریایی آمریکا به ایرانیان دستاوردهایی به دنبال داشت یا خیر؟ شیوه نگارش و تدوین مقاله حاضر با رویکرد تبیینی و با تکیه بر مطبوعات و اسناد منتشر نشده صورت گرفته است. یافته های پژوهش مبین آن است که ایرانیان از اواسط دوره ناصری از طریق متون جغرافیایی و به ویژه نشریات به شناخت نسبتاً جامعی از صنعت حمل و نقل دریایی آمریکا دست یافتند و به این نتیجه رسیدند که آمریکا در عرصه نیروی دریایی بر سایر کشورهای غربی پیشی گرفته است این موضوع از یک طرف و عدم مطامع سیاسی این کشور در ایران از طرف دیگر موجب گردید که روشنفکران و ترقی‌خواهان از آمریکا به بهترین الگو در عرصه صنعت حمل و نقل دریایی یاد کنند و در تلاش برآمدند که به کمک نمایندگان سیاسی ایران در واشنگتن زمینه ورود دستاوردهای دریایی آمریکا را به ایران فراهم آورند.

reflection of american maritime achievements in the views of progressives of the qajar era and efforts to enter the industry in iran

american industrial and technological advances, especially in the maritime industry throughout the nineteenth century, were rapidly noticed in different parts of the world, including iran, and immersed various intellectual groups in thought.in this article, we intend to examine for the first time the evolution of the american maritime industry and its impact on the economy of this country from the perspective of iranian progressives of the qajar period and then to answer the question of whether the efforts of dissidents of this period to awareness of the american maritime industry to the iranians were successful or not? the method of writing and compiling the present article has been done with an explanatory approach and relying on the press and unpublished documents.the findings of the study indicate that iranians from the middle of the nasserite period through a geographical text, especially publications, gained a relatively comprehensive knowledge of the american shipping industry and they concluded that the united states was superior to other western nations in the field of navy. this issue, on the one hand, and the country’s lack of political ambition in iran, on the other, led to that intellectuals and progressives mentioned the united states the best role model in the shipping industry, and with the help of iran’s political representatives in washington, they tried to pave the way for the entry of us naval achievements into iran.