تاثیر مسائل بین المللی بر نوسانات تولید و تجارت قالی ایران، از جنگ جهانی یکم (1914)تا بحران اقتصادی 1930

قالی بافی به عنوان یکی از صنایع دستی کهن، گرچه پیشینه ای سه هزار ساله در تاریخ ایران دارد، اما این تنها در دهه های پایانی سده نوزدهم بود که به یک کالای مهم بازرگانی تبدیل شد و شهرتی جهانی به دست آورد. علت آن، قرار گرفتن ایران در مدار نظام اقتصاد جهانی و راه یافتن قالی به بازراهای مهم اروپایی بود. بنابراین، از این زمان به بعد به همان میزان که بر اهمیت این کالا در اقتصاد ایران افزوده می شد، تولید و تجارت آن نیز بیشتر تحت تاثیر نوسانات اقتصادی بازراهای بین المللی قرار می گرفت. این جستار به دنبال این پرسش است که تحولات مهم اقتصاد جهانی در فاصلۀ جنگ جهانی یکم تا آغاز بحران اقتصادی 1930 چه تاثیراتی بر تولید و تجارت صنعت قالی ایران داشت؟ این مقاله با روش کتابخانه ای و با تحلیل اسناد و داده های بازرگانی این دوره می کوشد تا تصویر روشنی از جایگاه قالی ایران در بازارهای جهانی به دست داده و تاثیر مسائل بین المللی و رقابت های میان کشورهای تولید کنننده در نوسان تولید و تجارت آن از جنگ جهانی یکم تا آغاز بحران اقتصادی 1930 ارائه نماید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که جنگ جهانی یکم به شدت برکاهش تقاضای جهانی، و درنتیجه کاهش تولید قالی و بیکاری در ایران اثر گذاشت. با رشد اقتصاد جهانی در سال های 1302 تا 1308 تولید و صادرات قالی ایران رشد چشمگیری یافت، اما با افزایش میزان تولید کشورهای رقیب مانند چین و ترکیه، جایگاه قالی ایران در بازار جهانی تنگ تر شد. در مقابل، دولت ایران در دوره رضا شاه با آگاهی از اهمیت قالی به عنوان یک منبع مهم ارز آور برای کشور، به شیوه های مختلف می کوشید تا صادرات آن را توسعه داده و بر پیامدهای منفی نظام بین الملل و کاهش صادرات آن مقابله کند.

The Impact of World Economic System on Fluctuations of Iranian Carpet Production and TradeFrom World War I (1914) to the 1930 economic crisis

With the entry of Iran into the world economic system in the second half of the nineteenth century, Iranian carpets found their way to European markets and gradually by the end of the nineteenth century gained significant importance in the country’s exports. But from this time onwards, fluctuations in production and trade were linked to economic fluctuations in international markets and competition from producing countries. This article tries to give a clear image of the position of Iranian carpets in world markets and the impact of international issues in the fluctuation of its production and trade from World War I to the Economic crisis of 1930. The findings of the study indicate that World War I greatly reduced global demand and thus reduced the production of Iranian carpets. With the growth of the world economy in the years 1923 to 1929, the production of Iranian carpets increased significantly, but with the increase in the production of rival countries such as China and Turkey, the Iranian carpet market in the global market became narrower. In contrast, the Iranian government during the reign of Reza Shah, aware of the importance of carpets as an important source of currency for the country, tried in various ways to expand its exports and deal with the negative consequences of the international system and reduce its exports. Eventually, the economic crisis of 1930 reduced its production and changed the government’s economic plans.