برات نان؛ سندی منحصربه‌فرد در اسناد مالی دورۀ قاجار

برات دیوانی، ابزار اصلی پرداخت‌های دولتی در دوران پیشامدرن (پیش از مشروطیت) ایران بود. این سند دیوانی انواع مختلفی داشت و مستوفیان به‌عنوان تنظیم‌کنندۀ آن، هر برات را به‌منظور پرداختی مشخص صادر می‌کردند. عصر قاجار از نظر تنوع برات‌های دیوانی بسیار حائز اهمیت است، چرا که دست‌کم 50 نوع برات مختلف در منابع این دوره شناسایی شده است. در دو پروندۀ موجود در آرشیو ملی ایران، 22 برات با عنوان نان وجود دارد که در نوع خود منحصر‌به‌فرد هستند، چرا که تاکنون در منابع تاریخی هیچ اشاره‌ای به وجود این نوع برات دیوانی نشده است. در این مقاله تلاش خواهیم کرد در خلال سندشناسی و تحلیلِ محتوای این براتِ منحصربه‌فرد، به این پرسش پاسخ دهیم که در دورۀ قاجار نان دولتی به چه کسانی تعلق می‌گرفت و حکومت برای تخصیص نان از چه سازوکاری استفاده می‌کرده است. روش پژوهش در این مقاله مبتنی بر توصیف و تحلیل داده‌های اسنادی به ویژه اسناد بیوتات سلطنتی، وزرات پست و تلگراف و اسناد موسوم به دفاتر توجیهات عصر قاجاریه است.بر اساس یافته‌های این پژوهش، ساختار سندشناسی برات نان کاملاً شبیه به سایر برات‌های دیوانی است و شناخت این ساختار به پژوهشگر این امکان را می‌دهد که برات نان را به‌سهولت از بین سایر اسناد مالی شناسایی کند. همچنین، تحلیل محتوای برات‌ها نشان می‌دهد که نان دولتی به شماری از کارکنان بیوتات سلطنتی از جمله عملجات اندرونی و عملجات کارخانه تعلق می‌گرفته و حکومت قاجار با استفاده از برات‌هایی با عنوان تسلیم، جیره و نان، بین سال‌های 1254 و 1268 قمری، به این کارکنان به‌صورت مستمر نان داده است.

Bill (Barat) bread: A unique document in the financial documents of the Qajar period

The Bill was the main instrument of government payments in premodern (preconstitutional) Iran.There were different types of this court document and Mostofian, as its producer, issued each of you for a specific payment. The Qajar period is very important in terms of the variety of Bill, because more than 50 different types of barats have been identified in the historical sources of this period. In the two existing files of the National Archives of Iran, there are 22 Bills with the title of bread, which are unique in their kind, because so far in the historical sources, there is no mention of the existence of this type of court Bill. In this article, in addition to documenting and analyzing the content of this unique bill, we will try to answer the question of to whom government bread belonged in the Qajar period and what mechanism the government used to allocate bread.Based on the findings of this study, the document structure of bread bills is quite similar to other court bills, and knowing this structure allows the researcher to easily identify bread bills from other financial documents. Analysis of the content of the checks also showed that government bread belonged to a number Boutate Saltanati , including &Amalejate Andaroni& and & Amalejate Karkhaneh&, and the Qajar government used bills entitled &Taslim&, &jierh& and “Nan “ between 1254. And 1268 lunar has continuously given bread to these employees.