بررسی تاریخی قصه مشکل‌گشا در حیات فرودستان «با تکیه بر روایت کرمان»

در قلمرو مطالعاتیِ تاریخ اجتماعی از بسترشناسی تاریخی و معناکاوی متن قصه های عامه راه پژوهشگران به سوی بازیابی و بازنویسی تاریخ در مسیر مخالف روایت مسلط و نوشتن از طبقات و اقشار مختلف مردم بویژه فرودستان باز می شود. این در حالی است که می توان با نگاهی تسامح آمیز ادب عامه را نوعی روایت تاریخی دلخواه آنها قلمداد کرد. اما از سوی دیگر ادبیات عامیانه_در اینجا قصه ها_ محصولی فرهنگی است برآمده از تاریخی که مردم از سر گذرانده اند از این جهت قصه های مردم را می توان همچون سندی تاریخی نگریست. در پژوهش پیش رو با نظر به روایتهای مختلف قصه مشکل گشا در فرهنگ مردم ایران و براساس تاریخ پرفراز و نشیبی که شهرها و آبادیهای ایران از سر گذرانده اند سعی شده است به منظور فهم دنیای ذهنیت پدیدآورندگان این قصه با روش تبیینی زمینه تاریخی_ اجتماعی آن روشن و بر این اساس به تحلیل عناصر و معناکاوی متن این قصه پرداخته شود. در اینجا روایت کرمان با توجه به مصائب بزرگی که بر مردم آن رفته محوریت دارد. این قصه که فرهنگ نذر را با خود به همراه دارد نوعی واکنش اجتماعی است که امید اجتماعی،  تسکین و آرامش را در دل مردم بویژه طبقه فرودست بوجود آورده و سلطه مادی و نظری حاکمین را به چالش کشیده است. ماندگاری این قصه در جای جای ایران و کارکرد آن به نحوی روشن  امتداد مصائب حیات فرودستان را و پایداری آنها را در طول تاریخ بیان می کند.

Historical Analysis of Moshkel-goshâ fiction in the Lives of the Underprivileged with an Emphasis on Kerman Narration

Studies of social history regarding the historical background and semanalysis of the folk tales’ texts pave the way for researchers to retrieve and rewrite history in the opposite path of the dominant narrative and to write about different classes and strata of society, especially the lower ones. However, looking at the case less meticulously, we can consider folk literature a kind of their desired historical narrative.  Folk literature refers to fictions  and cultural products rooted in the past history of people. Therefore, people’s fictions can be considered historical documents. In studying storytelling, one of the research approaches is text analysis and its relationship with the culture and society from which the fiction is derived. Considering various narrations of Moshkelgoshâ fiction in Iranian culture and many ups and down in cities, this study analyzed the fiction in order to realize its historicalsocial context and the mentality of its creators. To understand the universe of thought of the creators of this tale, the researcher has attempted to clarify its sociohistorical background through the explanatory method and accordingly analyze the elements and meaning of its text. The narration of Kerman is pivotal in this regard because its people have been exasperated intensely. This fiction embraces vow culture and is a type of social reaction that alleviates the underprivileged and grants them social hope while challenging the materialistic and theoretical domination of the rulers. This fiction has perpetuated on across Iran, distinctly expressing the afflictions of the underprivileged and their resistance throughout history.