تاثیر فتح سند بر سود‌آوری ایالت مکران در عصر عباسی

مکران در قرون نخستین اسلامی هیچ‌گاه ایالتی مهم همانند خراسان و فارس نبوده است اما سیر اهمیت یافتن آن نه تنها در معنای یک تاریخ محلی بلکه در مطالعات تاریخ تجارت جهان نیز جالب‌توجه است. فاتحان مسلمان در ابتدای فتوح وضع اقتصادی آن‌را نامناسب گزارش کردند، چنانکه منابع قرون نخستین اسلامی این ایالت را سرزمینی کم بازده گزارش کردند. در چنین شرایطی فتح مکران و نواحی پیرامون آن با علاقه مندی و جدیت دنبال نشد اما فتح سند در پایان قرن اول هجری، درآمدهای مالیاتی دستگاه خلافت از مکران را افزایش داد. چنانکه در سال 168 هجری، جهشیاری خراج مکران را چهارصد هزار درهم و پس از آن قدامه بن جعفر و مقدسی خراج آن را یک‌میلیون درهم گزارش کردند. پژوهش پیش رو به شیوه توصیفی و تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است و در صدد است به این سوال پاسخ دهد که چرا ایالت مکران از سرزمینی کم بازده در عصر فتوحات به سرزمینی نسبتا ثروتمند در عصر عباسی تبدیل شد؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که مکران که در ابتدای فتوح اسلام فاقد ارزش اقتصادی بود. رشد تجارت از طریق سند موجب شد به تدریج به ایالتی سود رسان برای خلافت عباسی تبدیل شود، چنانکه دیوانسالاران آن عصر در آثار خود به افزایش آمار مالیات‌های دریافت شده از مکران پرداخته‌اند. این تحول متکی بر ارتباط‌های تجاری بین سند و مکران بوده است.

The Effect of the Sindh’s Conquest On the Profitability of Makran Province in the Abbasid era

Makran did not consider as a significant province in the early Islamic period in comparison with Fars and Khorasan province. But, its importance is interesting not only in the sense of a local history but also in the study of world trade history. At the beginning of the conquest, the Muslims considered it insignificant and the reports of the first Islamic centuries suggested it as a lowyielding land state, so the conquest of Makran and its surrounding areas was not pursued with interest and seriousness. However, conquest of Sindth in first Century A.H increased the tax revenue of Abassid Caliphate from Makran. As in 168 AH, Jahshiari reported Makran tribute as four hundred thousand dirhams and Qadameh Ibn Ja’far and Muqaddasi reported this revenue one million dirhams afterward. The present research is descriptive analytic and is based on library studies and seeks to answer this question: Why Makran province changed from a lowyield land in the era of conquests to a relatively rich land in the Abbasid era? According to the research findings, the growth of trade through Sindth made Makran a profitable state for the Abbasid caliphate which had no economic value at the beginning of the conquest of Islam as the bureaucrats of that time refered to the collected tax from Makran. This development has relied more on trade relations between Sindh and Makran.