تحلیل عوامل موثر بر بنیان نظام غنایم در اقتصاد دولت غزنویان در دوره متقدم(421 351ق)

غلامان تحت فرمان آلبتکین در حرکت گروهی خویش مستقل از دولت سامانیان به منابع مالی معینی اتکا نداشتند. از این‏رو از بدو حرکت و استقرار در شهر غزنه(351ق) منابع مالی مورد نیاز خود را بر پایه نظام غنایم بنا نهادند، منتها گروه ‏های هدف آنان بیشتر از غیرمسلمانان هند بود، که از این منظر به غنیمت‏ گیری آنان مشروعیت دینی نیز می‏ بخشید. این روند با یک دوره وقفه در دوره چند تن از جانشینان آلبتکین؛ با روی کار آمدن سبکتکین(387 366ق) از سر گرفته‏ شد و در زمان سلطان محمود(421 388ق) به مهترین جز سازنده منابع اقتصادی آنان درآمده ‏بود. سوال اساسی این است که چرا اقتصاد غزنویان در دروه متقدم در جهت اتکا به نظام غنایم سوق داده ‏شد؟ فرض ‏های بدیهی این است که انگیزه ‏های دینی یا به اصطلاح جهاد در راه خدا و گسترش دین اسلام و نیز انگیزه ‏های اقتصادی و غارت ثروت هندوستان در این زمینه اثرگذار بوده‏ است. جستار حاضر با روش توصیف و تحلیل تاریخی ضمن اعتبارسنجی انگیزه‏ های فوق، عامل مهم دیگری، یعنی تغییر در مناسبات زمینداری غزنویان، در نتیجه اصلاحات امیر سبکتکین در ممانعت از اشتغال سپاهیان به زراعت و لغو مالکیت آنان بر زمین را به عنوان عامل بدیل در این زمینه بدست داده ‏است.

Analysis of the factors affecting the formation of the booty system in the economy of the Ghaznavid state in the early period (351ـ 421 AH)

The slaves under Alpetikin did not rely on certain financial resources in their group movement independent of the Samanid government. Therefore, from the beginning of moving and settling in Ghazni city (351 AH), they based their required financial resources on the system of booty. However, their target groups were more than nonMuslims in India, which in this sense also gave their plunder religious legitimacy. This process is accompanied by a period of interruption in the period of several of Alpetikin successors; It resumed with the coming to power of Sabuktikin (386366 AH). And in the time of Sultan Mahmud (388421 AH) it had become the most important component of their economic resources. The main question is why the economy of Ghaznavids in the early period was driven to rely on the system of booty? The obvious assumptions are that religious motives or socalled jihad in the way of God and the spread of Islam, as well as economic motives and the plunder of India’s wealth have been effective in this regard. The present paper uses historical description and analysis method, while validating the above motives, has presented another important factor, namely the change in Ghaznavid land relations as an alternative factor in this field as a result of Amir Sabuktikin reforms in preventing the troops from engaging in agriculture and revoking their land ownership.