نقش نظام مالیاتی در تحولات سیاسی و اجتماعی پشتکوه(ایلام) دردوره قاجار

بررسی نظام مالیاتی پشتکوه در دورۀ قاجار رهنمون می‌نماید که نظام مالیاتی، مهم‌ترین نقش را در تحولات سیاسی، امنیتی و اجتماعی پشتکوه ایفا کرده است. هدف این پژوهش بررسی نقش دوگانه نظام مالیاتی در تداوم حکمرانی والیان پشتکوه و ایجاد امنیت از یک سو و ایجاد تزلزل اجتماعی و امنیتی ناشی از اجحاف در دریافت مالیات از سوی دیگر است. روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و داده‌ها با بهره‌گیری از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای گردآوری و تحلیل شده است. یافته‌ها: مشخص شدن وضعیت نظام مالیاتی حاکم بر پشتکوه در دورۀ قاجار،وجود رابطۀ مستقیم بین پرداخت مالیات از سوی والیان و تداوم حکمرانی آنها و وجود رابطه معنی‌داری بین اجحاف در دریافت مالیات و بروز تزلزل اجتماعی و امنیتی از مهمترین یافته های این پژوهش هستند. نتیجه این پژوهش حاکی از این است که نظام مالیاتی سنگین، تحولات اجتماعی مهمی از قبیل تحمیل فقر و محرومیت به مردم، تحمیل زندگی کوچ‌نشینی، از هم پاشیده شدن طوایف و مهاجرت گسترده رعایای پشتکوه به مناطق همجوار خود بویژه در عراق و ایجاد کلنی‌هایی در نوار مرزی ایران و عراق و در داخل خاک عراق را به دنبال داشت. لذا نظام مالیاتی نقش دوگانه‌ای داشت، از یک طرف پیش برنده ادامه‌ حکمرانی والی و استقرار امنیت در منطقه بود و از طرف دیگر با تحمیل فقر و از هم گسیختن طوایف و مهاجرت آنها باعث تزلزل در انسجام اجتماعی و امنیتی شد.

The role of the tax system in the political and social developments of Poshtkuh (Ilam) during the Qajar period

Abstract The study of the tax system of Poshtkuh in the Qajar period shows that the tax system has played the most important role in the political, security and social developments of Poshtkuh. This study aims to investigate the dual role of the tax system in the continuation of the rule of Poshtkuh governors and creating security on the one hand, and creating social and security instability due to injustices in receiving taxes on the other hand. Methodology: The research method is descriptiveanalytical and the data have been collected and analyzed using desk research and library resources. Findings: Determining the status of the tax system in Poshtkuh during the Qajar period, the existence of a direct relationship between governors’ tax payment and the continuation of their rule and the existence of a significant relationship between extortion in taxation and social and security instability are the most important findings. The results indicate that an overtaxation system, important social changes such as imposing poverty and deprivation on the people, imposing nomadic life, disintegration of tribes and widespread migration of Poshtkuh vassals to their neighboring areas, especially to Iraq and the establishment of colonies in the IranianIraqi border and inside Iraq. Therefore, the tax system had a dual role, on the one hand, it promoted the continuation of the governor’s rule and the establishment of security in the region, and on the other hand, by imposing poverty and disintegrating the tribes and their migration, it caused instability in social and security cohesion.