کاربست نظریه انقلاب تدا اسکاچپول در مورد انقلاب مشروطه ایران

از آنجا که انقلابها در تاریخ جهان طی سه قرن گذشته بسیار مهم بوده اند، نظریه های گوناگونی در این باره توسط جامعه شناسان تاریخی تبیین شده است و انقلاب مشروطه ایران یکی از نقاط عطف تاریخ ایران است زیرا ساختار سیاسی کشور را تغییر داد و تاثیرات آن تا به کنون وجود دارد. تدا اسکاچپول از جمله جامعه شناسان معاصر در آمریکا است که انقلاب های اجتماعی در آسیا و اروپا را مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش برآن است تا با روش توصیفی– تبیینی، میزان انطباق مدل اسکاچپول با انقلاب مشروطه را تبیین کند. براساس فرضیه اسکاچپول، انقلاب اجتماعی محصول تلاقى تصادفى عوامل ساختارى است. به نظر وی انقلاب اجتماعی در یک کشور زراعتی و غیر استعماری به وجود می آید و عوامل آن فشار بین المللی به دولت، شورش دهقانی و مشارکت نخبگان حاشیه ای است. در قرن نوزدهم، ایران کشوری زراعتی و غیراستعماری بود و هر سه عوامل مورد نظر اسکاچپول در ایجاد انقلاب مشروطه نقش داشت اما عوامل دیگری همچون شورش های شهری و شرایط نیمه استعماری نیز موثر بود. در واقع فشار بین المللی از جنگهای با روسیه آغاز شد و حکومت قاجار برای تقویت بخش نظامی کشور نیازمند درآمد مالی و مالیاتی بود. بنابراین دولت به سیاست های تمرکزگرایانه روی آورد که در پی آن فشار های اقتصادی بر طبقات مختلف ایجاد شد. در واکنش به آن، همه طبقات اجتماعی به نوسازی و اصلاحات اقتصادی دولت اعتراض کردند اما به ثمر رسیدن این اعتراضات به جایگاه و نفوذ و حمایت عوامل خارجی بستگی داشت. انقلاب مشروطه در شرایط ضعف قدرت روسیه و حمایت سیاست مدارانه ی انگلستان از مشروطه اتفاق افتاد ولی با ائتلاف روسیه و انگلیس، قدرت سیاسی طبقات اجتماعی از بین رفت. در نتیجه انقلاب مشروطه منجر به قدرتمند شدن ایران نگردید. بنابراین تطبیق انقلاب مشروطه با نظریه اسکاچپول، در زمینه های انقلاب تقریباً مطابقت دارد اما با پیامدهای انقلاب های اجتماعی مورد نظر اسکاچپول در تضاد است زیرا ایران در شرایط نیمه استعماری قرار داشت.

Applying Theda Skocpol’s Theory of the Iranian Constitutional Revolution

Since revolutions have been so important in world history over the past three centuries, various theories have been elaborated by historical sociologists, and the Iranian constitutional revolution is one of the turning points of Iranian history because it changed the political structure of the country and its effects are still there. Theda  Skocpol is one of the contemporary sociologists in the United States who has studied social revolutions in Asia and Europe. This research aims to explain the degree of conformity of the  Skocpol model with the constitutional revolution by a descriptiveexplanatory method. According to the  Skocpol hypothesis, the social revolution is the product of an accidental confluence of structural factors. In her view, a social revolution is taking place in an agricultural and noncolonial country, and the factor of that international pressure on the government is peasant revolt and marginal elite participation. In the 19th century, Iran was an agricultural and noncolonial country, and all three of the factors that  Skocpol intended had role in constitutional revolution, but other factors were also effective, such as urban revolts and semicolonial conditions. In fact, international pressure began with wars with Russia, and the Qajar government needed financial and tax revenue to strengthen its military. Thus, the government resorted to a centralized policy that resulted in economic pressures on the different classes. In response, all social classes objected to the modernization and economic reforms of the government, but the outcome of these protests depended on the position and influence and support of foreign agents. The constitutional revolution took place in the conditions of weak Russian power and British political support for the constitution, but with the RussianBritish coalition the political power of the social classes disappeared. Thus, the Constitutional Revolution did not lead to the empowerment of Iran. So the constitutional revolution is almost in line with  Skocpol’s theory of the fields of revolution, but it contradicts the consequences of the social revolutions intended by  Skocpol because Iran was in semicolonial terms.