حیات اجتماعی شیراز عصر قاجار به روایت سفرنامه‌نویسان روس و فرانسه با رویکردی بر شرق‌شناسی (1264- 1210ق /1796- 1848م)

حکومت قاجاریه همزمان با تحولات بزرگ سیاسی -اقتصادی قرن نوزدهم میلادی در اروپاست. ایران به دلیل موقعیت مهم جغرافیایی و استراتژیکی‌اش، در کانون توجه و رقابت میان قدرت‌های بزرگ اروپایی قرار گرفت و گروه‌های مختلفی‌ از ماموران سیاسی و نظامی و به دنبال آن ها مسافران و جهانگردان خارجی، این کشور را عرصه گردش و تحقیق خویش قرار دادند. گروهی از دانش‌پژوهان به عنوان شرق‌شناس و ایران شناس به وجود آیند تا برای مطالعه در زمینه‌های گوناگون علمی روانه کشورهای مشرق‌زمین شوند. شیراز که در این عصر یک مرکز مهم شهرنشینی و تجاری محسوب می شد و علاوه بر این به دلیل قدمت تاریخی و فرهنگی، همواره مورد توجه سیاحان و جهانگردان خارجی قرار داشت، در این دوره نیز توجه خاص مسافران فرانسوی و روسی را هم تا حدودی به خود جلب کرده که همه آن ها تقریبا اطلاعات ارزشمندی از این شهر ثبت نموده اند؛ به همین دلیل سفرنامه‌هایی که از این افراد بر جای مانده به دلیل محتوای اجتماعی و فرهنگی خود از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به این سوال است که اوضاع اجتماعی شیراز در عصر قاجار از منظر شرق‌شناسی به چه صورت بوده است؟ علی رغم اطلاعات دقیق و ارزشمند این سفرنامه‌ها درباره‌ی شیراز، و روایت‌های متفاوتشان به دلیل طبقه شغلی و یا ماموریت مختلف، همه‌ی آن ها در پی به تصویر کشیدن نوعی خودبرتربینی از فرهنگ غربی خود و دیگری یعنی شرقی فرونشانده، در این جا ایران و به طور خاص شیراز دوره قاجار بوده اند.

Shiraz Area Qajar Social Life According to Russian and French Travelogues Writers with an Approach to Oriental Studies(1264 - 1210 AH / 1796 - 1848 AD)

The Qajar period coincided with the great political and economic developments of the nineteenth century in Europe. Due to its important geographical and strategic location, Iran has become the focus of attention and competition among the great European powers, and various groups of political and military officials, followed by foreign travelers and tourists, have made this country their field of research. a group of scholars emerged as orientalists and Iranologists to be sent to the Orient to study various scientific fields. The of Shiraz, which at that time was an important center of urbanization and trade, and in addition due to its historical and cultural antiquity, has always been of interest to foreign tourists, in this period also the special attention of French and Russian travelers to some extent. It is noteworthy that almost all of them have recorded valuable information about this city; That’s why travelogues left by these people are so important because of their social and cultural content. With a descriptiveanalytical approach this study seeks to answer the question of what has been the social situation of Shiraz in the Qajar era from the perspective of Oriental studies? the accurate and valuable information of these travelogues about Shiraz, and their different narratives due to their job class or mission, all of them seek to portray a kind of selfoptimism about their Western culture and the other. The east has collapsed, here Iran and especially Shiraz were the Qajar period.