موقوفات زنان یزد از دوره ی آل‌مظفر تا اواخر قاجاریه (دهه دوم قرن7 تا اواخر قرن13)

وقف در طول تاریخ ایران همواره از اهمیت و رواج برخودار بوده است. با وجود آنکه بیشتر موقوفات توسط مردان صورت می‌گرفته است. اما بررسی‌ها نشانگر وجود موقوفات زنان نیز هست به طوری که در دوره‌ها‌ی مورد بحث در لابه لای تواریخ محلی یزد و غیرمحلی از زنانی نام برده شده است که در عرصه‌ی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به خصوص در امر وقف نقش ایفا کردند که آثار آن تا به امروز همچنان به قوت خود باقی مانده‌است. پژوهش پیش رو که به شیوه‌ی توصیفی تحلیلی و بر پایه‌ی مطالعات کتابخانه‌ای و داده‌ها و اسناد تنظیم شده‌است، درصدد است تا با توجه به جایگاه وقف در یزد در بازه‌ی زمانی مشخص شده، وسعت و اهمیت نقش زنان را در امر وقف نشان دهد و به سوالات اساسی ذیل پاسخ گوید: میزان مشارکت زنان در امر وقف در کدام دوره بیشتر بوده است؟ زنان واقف از چه قشر و طبقه اجتماعی بوده‌اند و انگیزه آنها از وقف چه بوده‌است؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد که از عصر آل‌مظفر تا عصر صفویه زنان حاکمه و درباری چون مردان در امر وقف مشارکت داشته‌اند. اما از عصر صفویه با تشویق علما در جهت توسعه‌ی مذهب شیعه، زنان طبقه متوسط نیز با وقف اموال خود پای در این عرصه نهادند. با وجود یک دوره وقفه و رکود وقف در عصر افشاریه و زندیه از دوره‌ی قاجاریه وقف رونق بیشتری یافت که این امر حاکی از جایگاه اجتماعی و استقلال مالی زنان در این دوره است.

Yazd women dedications from Al Mozaffar till the end of Qajarieh (mid 7th century to late 13th century)

Pious Foundation have always had importance and prevalence throughout IRAN history . Although most pious foundations have done by men, studings show the existence pious foundations by woman so that we see woman in argued periods during local and nonlocal characters tically and masculine history of YAZD that had an effective role in political, social and economical fields especially in pious foundation whose effects have remained strongly until now. The following research that has been done on library studings and data and documents and by descriptive and analytical method, wants to show the importance and spread of woman’s role in pious foundation position in YAZD in specified period of time and answer the following basic questions: In which era, do woman have more participation in pious foundation? What is the social status of woman who were pious founders and what is their motive for pious foundation? Studings show since ALMOZZAFAR until SAFAVI era royal woman have participated in pious foundation as men have done so. But since SAFAVI era woman from average status have dedicated their wealth with clergy encouragement for preaching SHIA religion and since GHAJAR era this role developed more. It shows woman’s higher status and their financial independence in this period.