کارت پایان خدمت به مثابه سند هویتی (1304 – 1357ش)

اسناد هویتی بعنوان دسته ای از مدارک هویت بخش جمعی در هر کشور، برای شناسایی فرد در جامعه، مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ یکی از مهمترین این اسناد، کارت پایان خدمت می‌باشد. این سند، از جمله اسناد هویتی بسیار مهمی است که آگاهی‌های فراوانی در زمینه‌های گوناگون سیاسی، نظامی، اجتماعی و نوع قوانین جاری در دوره خود ارائه میدهد. با توجه به اهمیت تحولات صورت گرفته در دوره پهلوی به ویژه در حوزه مدرن سازی دولت و مشخصا در قوانین مربوط به سربازگیری و نظام وظیفه، کارتهای پایان خدمت و برگههای معاف از خدمت، بنابر مقتضیات زمان، سیرتحوّل وتکامل را پیموده اند که این تحولات و تغییرات، در شکل و محتوای آنها نمود پیدا کرده است. پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است ک ساختار و محتوای اسناد هویتی (کارت پایان خدمت و کارت معاف از خدمت) در ایران چگونه شکل گرفته، تحول یافته و کارکردهای هویتی این سند مهم چیست و از چه عواملی تاثیر پذیرفته اند؟ پژوهش حاضر، قصد دارد با روش توصیفی تحلیلی ابتدا به مقوله اسناد هویتی و انواع آن و تشکیل نظام وظیفه عمومی بپردازد، سپس کارت پایان خدمت را از منظر کارکرد هویتی و سندشناسی در طول دوره پهلوی، مورد مطالعه قرار دهد. یافته ها و نتایج: نتیجه‌ی این پژوهش، گویای آن است که ساختار و محتوای کارتهای پایان خدمت طی دوره پهلوی، تابع گفتمان حاکم متاثر از نظام دیوانسالار دولتی، بوروکراسی پویا و ساختار نظامی حاکم می باشند.

Military service completion card as an ID card from 1304 SH. To 1357 SH.

Identification documents are among a number of identifying tools in any nation. These are used to show the identity of the individual in the society. One of these documents is the MSCC (Military Service Completion Card). The present document is among the important documents which reveal a great deal of information on the political, military and social activities of Iran. Based on the important developments in the era of Pahlavi especially with regard to modernization of the government and also in the regulations for enlisting to the army, the MSCC became very important. The Military service Exemption cards were also very important. These cards have undergone several changes, affecting both their form and content. The present study attempts to deal with the basic question of how the MSCC has been structurally formed and also how the MSEC been formed in Iran. What have been the functions of these important documents. This study intends to first deal with ID documents and their various kinds and the system of military enlistment. It follows a descriptive analytical approach. It focuses on the MSCC as an ID card during the Pahlavi Era. The results of the study reveal that the structure and content of the MSCC follows the discourse of the bureaucratic governmental regime and the military dominant conditions.