بررسی کارکردهای پنهان آب انبارهای وقفی تهران در دوره قاجار

آب انبارهای وقفی، یکی از تاسیسات عمومی و ضروری شهر تهران در دورۀ قاجار بوده اند که با هدف تامین آب شرب مردم شهر در محلات مختلف ساخته می شدند. این تاسیسات آبی، بنابر عللی چون انگیزه های واقفان، باورها و اعتقادات مردم، موقعیّت قرارگیری شان در بافت شهری و رجوع افراد مختلف به آنها، در کنار کارکرد اصلی و حیاتی خود، یعنی تامین آب شرب مردم، کارکرد های دیگری نیز داشتند. مسالۀ اصلی پژوهش حاضر، بررسی کارکردهای پنهان آب انبارهای عمومی تهران در دورۀ قاجار می باشد. نتیجۀ پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی و با گردآوری داده ها بصورت کتابخانه ای اسنادی و مصاحبه و مشاهدات میدانی، صورت گرفته، نشان می دهد که کارکردهای پنهان آب انبارها، جنبه های گوناگون فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مختلفی داشته که با روحیّات و اعتقادات و سبک زندگی مردم شهر در ارتباط مستقیم بوده اند. این ابنیه گاه کژکارکردهایی نیز می یافته اند که با نیّت واقفان و هنجارهای جامعه در تعارض بوده است، اما اغلب کارکردهای مثبت داشته اند.

Latent function of the devotional cisterns in Tehran during Qajar period.

Abstract The devotional cisterns as a facility for all and necessary for the city, according to their position in the urban context and position of influence in the culture and daily life, excluding storage and supply of safe and fresh drinking water had other functions, as well. Beliefs which were rooted in iranian and Islamic culture were affected in that monuments and everyday interactions by their clients. Base on the above, the question of the study is that in addition to providing drinking water, what were the other functions of endowment cisterns of Tehran? This research has studied documents, libraries, interviews and direct observations, the way cross descriptive and analytic to find the ancillary functions of devotional cisterns in Tehran Qajar era. Results of this study suggest that the functions were cultural, social and economic attitudes and have a direct relationship with beliefs and lifestyle. At the same time, sometimes these buildings had some functions that were not consistent with the intent of the donor and the norms of society.