تامّلی بر بنیان‌های معرفت‌شناختی توجیه کیفرگرایی حکومتی بر پایۀ برساخت دشمن از مجرم

شاید یکی از قدیمی‌ترین و نیز فراگیرترینْ ابزارهایی که دولت‌ها آن را دست‌مایۀ توجیهِ بدرفتاری‌های خویش با مجرمین و نیز اقلیّت‌های مخالف قرار می‌دهند، ساختِ دوگانه دشمن شهروند بر پایۀ استراتژی «نامیدن» باشد. تبارشناسیِ ستیزه‌های حقوق کیفری، در یک پیوستارِ کیفرگرایی با درون‌مایۀ دشمن‌مداری و آنتاگونیسم از یک‌سو و مداراگرایی با مضمونِ دوست‌مداری و گفتگو از سوی دیگر قرار می‌گیرند. نوشتار حاضر به شیوه آزمایش فکری و با آگزیوماتیزه‌سازیِ گزاره‌های نظری، تلاش دارد تا رویکرد دشمن‌مداری در واکنش به مجرم را نمایان سازد. بر پایه آزمایش فکری انجام شده، دو دسته از نظریّه‌ها: 1) اندیشه‌های مبتنی بر اجماعِ زبانی و گفتگو (روسو، آرنت، هابرماس و گارلند) و 2) انگاره‌های غیریّت‌ساز (یاکوبس، اشمیت و آگامبن)، با بنیان‌های معرفتیِ گوناگون در برابر یک‌دیگر صف‌آرایی می‌کنند. تبیینِ علّی کیفرگرایی بر پایۀ گزاره‌های استخراجی نشان داد که ریشۀ دشمن‌مداری را باید در چگونگیِ رویارویی دولت‌ها و انتظاراتِ آن‌ها دربارۀ شیوه جامعه‌پذیریِ نیروهای اجتماعی جستجو کرد؛ به گونه‌ای که هر زمان تکالیفِ اجتماعی اخلاقی و دستورالعمل‌های اجتماعی آن‌چنان که باب میل دولت‌ها است از سوی شهروندان امکان‌پذیر نشود، غیریّت‌سازی و دیگری‌‌انگاری نسبت به آن‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد. بنابراین، برون‌رفت از چنین وضعیّتی، نیازمندِ بازنگری در نظام معرفتی‌شناختیِ حقوق کیفری (جرم‌انگاری و کیفرگذاری)، حلِّ مسالۀ بزهکاری بر پایه درکِ بستر اجتماعی و نیز کاربستِ یک رویکرد اصلاحیِ مبتنی بر گفتگو و مدارا است.

A Study of the Epistemological Foundations of the Justification of State Punitiveness based on the Construction of Offenders as Enemy

Perhaps one of the oldest and most pervasive tools that states use to justify their mistreatment of offenders and to oppose minorities is to build a dual enemy-citizen structure by implementing “naming” strategy. The genealogy of criminal law disputes is located in a continuum of punitiveness with a hostility- orientedness and antagonistic content on the one hand, and tolerance with the themes of friendship and dialogue on the other. The present article tries to show the hostility- orientedness approach in reaction to the offenders by way of thought experiment and axiomatization of theoretical propositions. As per the thought experiment conducted, a wide range of theories with various epistemological foundations stood against each other. These can be classified into, 1) theories based on linguistic consensus and dialogue (Rousseau, Arendt, Habermas, and Garland), and 2) Otherness theories (Jacobs, Schmitt, and Agamben). The causal explanation of punitiveness according to the extracted propositions showed that the root of hostility-orientedness tendency lies in the way governments expect and confront the socialization of social forces, regarding their type and way of socialization, in a way that if socio-moral duties and social principles are not carried out the way the government’s desire, the Otherization of the society will be on the agenda. To hold this tendency back, though, a revision of the epistemological system of criminal law (criminalization and sentencing), finding a solution for delinquency by considering the social context, and implementing a corrective approach based on tolerance and dialogue are required.