وضعیت نقل و انتقال حق شفعه در منظر فقه و حقوق مدنی

یکی از مباحث مهم حقوق مدنی بحث شفعه است. از دیدگاه قانون مدنی ایران، یکی از اسباب چهارگانه مالکیت، اعمال شفعه است که به‌موجب آن شفیع، مالک سهم شریکش می‌گردد. بنا به تعریف ماده 808 قانون مدنی «هرگاه مال غیرمنقول قابل‌تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک، حصه (سهم) خود را به‌قصد بیع (فروش) به شخص ثالثی منتقل کند، شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصه مبیعه را تملک کند». بدین ترتیب بحث اخذ شفعه از موارد مهم فقه و حقوق مدنی است. ازآنجایی‌که شفعه و مانند آن نوعی حق برای دارنده آن محسوب می‌شود، مبحث چگونگی ماهیت این حق و غیرقابل‌انتقال بودن آن به غیر، از مطالب جالب‌توجه است و اینکه شفعه و حق ناشی از آن ماهیت مالی دارد، طبعاً در بحث اموال قرار می‌گیرد. لذا آنچه درزمینه اموال موردگفتگو قرار می‌گیرد، در اینجا نیز موردتوجه است. در بحث پیش رو به این نتیجه می‌رسیم که حق شفعه ازجمله حقوق مالی است که از روی اجبار و اختیار قابل‌انتقال به غیر است، ولی در محدوده انتقالات ارادی با نوعی محدودیت روبرو هستیم و آن نیز این است که چون حق شفعه وابسته به اصل ملکیت مال غیرمنقول است به‌صورت تبعی منتقل می‌شود و می‌توان آن را به‌طور مجزا و مستقل به دیگری منتقل نمود و همین مبحث آن را از سایر حقوق مالی جدا می‌سازد. لازم به یادآوری است که تحقیق در این نوشتار به صورت کتابخانه‌ای صورت گرفته است.

Transfer of PreEmption in Jurisprudence and Civil Rights

One of the main issues in the civil rights is the preemption. From the perspective of civil rights of Iran, one of the four causes of property ownership is the preemption whereby the preemptor is the owner of his participant’s share. As defined by Article 808 of the Civil Code, “Whenever the divisible immovable property is shared between two persons and one of them transfers his share to the third party in order to sell, the other partner has the right to give the price that the customer has paid and obtain the purchased share”. Therefore, the discussion of getting the preemption is one of the main subjects in the jurisprudence and the civil rights. Since preemption and rights like it is considered some right to its owner, the discussion of the nature of this right and its nontransferability to others is one of the interesting subjects. The subject that preemption and its right has the financial nature is a matter of the property topics. Therefore, what is discussed in the context of the properties is also considered here. In the following discussion, we conclude that preemption right is one of the financial rights which are forcibly and optionally nontransferable, but we are restricted in range of the voluntary transmissions because the preemption right is related to the ownership principle of the immovable property that is transferred for consequential damages and it can be separately and independently transferred to another person. This distinguishes it from other financial rights. It should be noted that the current research has been performed in form of the library research method.