طریق جبرانی پرداخت خسارتِ نقض تعهدات قراردادی در حقوق انگلستان و طرح آن در حقوق ایران

سه طریقه اجرای اجباری عین تعهد، فسخ و پرداخت خسارت در خصوص ضمانت اجرای نقض تعهدات قراردادی در بین نظامهای حقوقی مشترک است هر چند تقدّم و تاخر این طرق جبرانی در هر نظامی با دیگری متفاوت است. در حقوق انگلستان چهار نوع خسارت برای نقض تعهدات قراردادی پیشبینی شدهاست: خسارت جبرانی یا ترمیمی، خسارت استردادی یا اعادهای، خسارت اسمی و خسارت تنبیهی. خسارت ترمیمی با دو ضابطه خسارت متوقع و خسارت اتکایی ارزیابی میگردد. خسارت معنوی نیز در دسته خسارتهای جبرانی قرار میگیرد لیکن قواعد مخصوص به خود را دارد. در حقوق ایران، قانون برخی شرایط، موانع و اَشکال دریافت خسارت را به اجمال بیان کرده است. مواردی از قبیل ضرر رسیدن، وجود رابطه سببیت، قطعیت، قابلیت پیشبینی و مستقیم بودن به عنوان دیگر شرایط دخیل در ایجاد حق مطالبه خسارت توسط نظریه حقوقی مطرحشدهاست. مسایل کاربردی از قبیل ضابطه ارزیابی جبران خسارت نیز جایگاه خاصی در نظام حقوقی ایران ندارد. محدودیتهای مطالبه خسارت شامل بعید بودن، نظریه تخفیف، مشارکت زیاندیده در ورود زیان و قوه قاهره در حقوق انگلستان مطرح شده، و برای شناسایی هر کدام معیارها و ضوابط ارزیابی تدوینشدهاست؛ در نظام حقوقی ایران قوه قاهره به صراحت در قانون مطرحشده و سایر موارد نیز به صورت موردی و بیشتر در نظریه حقوقی مطرحشدهاند. بیان ناقص و پراکنده مقررات مربوط به طریقه جبرانی پرداخت خسارت در حقوق ایران و نیز ضرورت دستیابی به نظامی جامع در این خصوص با بهرهگیری از تجارب تیوریک و عملیِ حقوقِ انگستان، ضرورت اصلی انجام پژوهش حاضر میباشد.