کاوشی نو در مبانی فقهی ماده 1320 قانون مدنی

مشروعیت شهادت بر شهادت که در ادبیات فقیهان از آن تعبیر به «بیّنه فرع» نیز شده است، امری قطعی در آموزه‌های فقهی است؛ لکن پذیرش چنین شهادتی مطابق نظر مشهور فقیهان امامی، مشروط به احراز شرایطی شده است؛ از جمله اینکه حضور شاهد اصل در دادگاه متعذر یا متعسر باشد. در مقابل برخی از فقها دیدگاه مشهور را برنتابیده و بدان گرویده‌اند که مستفاد از ادله باب، حجیت و نفوذ شهادت فرع است؛ خواه شاهد اصل حاضر باشد و خواه غایب. قانونگذار در این زمینه با پیروی از نظر مشهور در ماده 1320 ق.م چنین مقرر داشته است: «شهادت بر شهادت در صورتی مسموع است که شاهد اصل وفات یافته یا به واسطه مانع دیگری مثل بیماری و سفر و حبس و غیره نتواند حاضر شود». مفاد ماده مزبور که موید به قبول مشهور فقیهان امامی است، در واقع تخصیصی بر عمومات و اطلاقات حجیت و نفود بینه (شهادت) است. نوشتار حاضر پس از فحص و جستجو در ریشه‌های دیدگاه مشهور، دو دلیل عمده بر آن یافته است: اجماع ادعایی و نیز مستندات نقلی ناظر به باب. رهاورد پژوهش نشان می‌دهد اجماع پیشگفته به دلیل وجود مخالفانی از قدمای اصحاب ناتمام بوده و دست‌کم احتمال بازگشت آن به دیگر مدارک شرعی وجود دارد؛ ادلّه روایی مورد استناد نیز افزون بر ضعف سندی، از نظر دلالی با پاره‌ای دیگر از اخبار باب که مطابق موازین رجالی معتبر محسوب می‌شوند در تعارض قرار گرفته و نهایتاً در فرض تعارض و تساقط دوطایفه مزبور، مرجع حکم و اصل نخستین لازم‌الاتباع در مسئله، عمومات اعتبار و نفوذ شهادات خواهد بود.

A New Exploration of the Jurisprudential Principles of Article 1320 BC

The legitimacy of the testimony of the martyrdom, which is also referred to in the jurisprudence’s literature as &the subordinate body&, is a definite matter in jurisprudential teachings; Be careful. The reflection of this jurisprudential theory can be seen in Article 1320 BC: &Testimony to testimony is sufficient if it witnesses the principle of death or by any other obstacle such as illness, travel, imprisonment, etc.& The provisions of this article, which confirms the famous acceptance of the Imamite jurisprudents, are in fact an assignment to the public and information of authority and infidelity (testimony). The present article, after examining the roots of the famous view, has found two major reasons for this: the alleged consensus as well as the transcriptive documentation of Bob. Research results show that the consensus is due to opposition from the predecessors of the unfinished companions and is at least likely to return to other Shari’a documents; the validity of the evidence cited is in addition to the weakness of the document, in part to deal with some other news Bob, who is considered to be valid according to the rules of the Reichali, is in conflict with, and ultimately assuming, the conflict