عوامل اقتصادی موثر بر اجزای درآمد مالیاتی ایران در بستر تحریم‌های اقتصادی

در مطالعه حاضر به بررسی عوامل اقتصادی موثر بر اجزای درآمد مالیاتی ایران در بستر تحریم های اقتصادی با بکارگیری مدل تحلیل عاملی اکتشافی و مدل غیرخطی nardl طی دوره 1396-1358 پرداخته شده است. برای بررسی درآمدهای مالیاتی از سه نوع درآمد مالیاتی شخصی، شرکتها و  درآمد گمرکی در قالب سه مدل استفاده شد. مطابق با نتایج مدل تحلیل عاملی اکتشافی، 4 عامل اول از متغیرهای مطالعه، ماهیت متغیر نماینده تحریم را دارند و از بین شاخص‌ها، قیمت کالاهای وارداتی و شاخص قیمت کالاهای صادراتی دارای بیشترین نقش در عاملها هستند. همچنین مطابق با نتایج تخمین مدل غیرخطی nardl؛ در بلندمدت متغیرهای سهم درآمدهای نفتی و تحریم تاثیر مثبت و معنی دار بر درآمد مالیاتی شخصی دارد. همچنین متغیر تولید ناخالص داخلی سرانه در بلندمدت تاثیر منفی و معنی‌دار بر درآمد مالیاتی شرکتها دارد. و در نهایت، در بلندمدت اثر متغیرها بر درآمد گمرکی مطابق با مبانی نظری می‌باشد ولی از نظر آماری معنی دار نمی‌باشد. با توجه به شرایط اقتصادی کشور در زمان تحریم لازم است که تغییرات منسجم در ساختار و نظام مالیاتی اتفاق بیافتد.

Economic factors affecting the components of Iran tax revenue in the context of economic sanctions

In the present study, the economic factors affecting the components of Iran tax revenue in the context of economic sanctions are investigated using the exploratory factor analysis model and the NARDL nonlinear model during the period 19792017. To examine tax revenues, personal income tax, corporate income tax and customs income tax were used in the form of three models. According to the results of the exploratory factor analysis model, the first 4 study variables represent sanctions and among the indicators, the price of imported goods and the price of exported goods have the most effect on these factors. In accordance with the estimation results of the NARDL nonlinear model, in the long run, the variables of oil revenue share and sanctions have a significant positive effect on personal tax revenues. Moreover, GDP per capita variable has a significant negative impact on corporate tax revenues in the long run. Finally, in the long run, the effect of variables on customs revenue is theoretically consistent but not statistically significant. Considering the economic conditions of the country at the time of the sanctions, coherent changes are required in the structure and system of the taxes.