اثربخشی «درمان شناختی-رفتاری» بر عملکرد و طرحواره های جنسی زنان یائسه

مقدمه: عملکرد جنسی جزء مهمی از زندگی زنان یائسه است و تغییر در آن به خصوص در یائسگی، می تواند بر سلامت ایشان تاثیرگذار باشد. عملکرد جنسی زنان یائسه می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر عملکرد و طرحواره های جنسی زنان یائسه انجام شد.روش کار : روش پژوهش حاضر نیمه تجربی و طرح آن از نوع پیش آزمون - پس آزمون پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان یائسه که جهت دریافت خدمات به مرکز بهداشتی و درمانی شهر زنجان در سال 99-1398 مراجعه کرده بودند، بود. از بین آن ها 30 تن که نمره عملکرد جنسی کمتر از 28 با شاخص عملکرد جنسی زنان داشتند، به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی ساده (قرعه کشی) در دو گروه مداخله و کنترل (در هر گروه 15 تن) قرار گرفتند. داده ها با شاخص عملکرد جنسی زنان (female sexual function index) و مقیاس خود طرحواره جنسی زنان (women sexual self-schema scale) در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری از گروه مداخله و کنترل کسب شد. روایی محتوا به روش کیفی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ انجام شد. گروه مداخله 8 جلسه 2 ساعته درمان شناختی-رفتاری دریافت کردند. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس نسخه 24 تحلیل گردید.یافته ها: روند تغییرات در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل در مراحل سنجش در متغیر های عملکرد جنسی (25.259 =f و 0.001=p) و طرحواره جنسی (4.355=f و 0.021=p) به طور معنادار متفاوت بود (0.05>p) و به ترتیب حدود 42 درصد و 12 درصد از تفاوت های مشاهده در متغیرهای عملکرد جنسی و طرحواره جنسی ناشی از عضویت گروه (مداخله) می باشد. جهت مقایسه این تغییرات در روند زمان از آزمون تبعی بن فرونی استفاده شد. تغییرات بین پیش آزمون با پس آزمون، پیش آزمون با پیگیری فقط در گروه مداخله معنادار بود (0.05>p).نتیجه گیری: درمان شناختی-رفتاری باعث بهبود عملکرد و طرحواره جنسی در زنان یائسه شده است. لذا پیشنهاد می شود از آن برای بهبود عملکرد جنسی و طرحواره جنسی زنان یائسه استفاده شود.

The Effectiveness of “Cognitive-Behavioral Therapy” on the Sexual Function and Schema of Postmenopausal Women

Introduction: Sexual function is an important part of the life of postmenopausal women and changes in it, especially in menopause, can affect their health. The sexual function of postmenopausal women can be affected by various factors. The aim of this study was to determine the ldquo;CognitiveBehavioral Therapy rdquo; on sexual function and schemas in postmenopausal women.Methods: The method of the present study was quasiexperimental and its design was pretestposttestfollowup with the control group. The statistical population of the study included all postmenopausal women who referred to Zanjan Health Center in 2020 to receive services. 30 individuals who had a sexual function score less than 28 with a female Female Sexual Function Index were selected by purposive sampling and randomly selected (by lottery) in two intervention and control groups (15 in each group). Data were obtained with the Female Sexual Function Index and Womenchr('39')s Sexual SelfSchema Scale in the pretest, posttest and followup stages of the intervention and control groups. Content validity was performed by qualitative method and reliability was performed by internal consistency method by calculating Cronbachchr('39')s alpha coefficient. ldquo;CognitiveBehavioral Therapy rdquo; was presented to the intervention group in 8 sessions of 2 hours. Data were analyzed using SPSS. 24Results: The trend of changes in the intervention group compared to the control group in the measurement stages in the variables of sexual function (F= 25.259 and P= 0.001) and sexual schema (F= 4.355 and P= 0.021) significantly different (P< 0.05). About 42% and 12% of the observed differences in sexual function and sexual schema variables are due to group membership (intervention), respectively. To compare these changes over time, Bonferroni Subordinate Test was used. Changes between pretest and posttest, pretest with followup were significant only in the intervention group (P <0.05).Conclusions: ldquo;CognitiveBehavioral Therapy rdquo; has improved sexual function and schema in postmenopausal women. Therefore, it is recommended to use it to improve sexual function and sexual schema of postmenopausal women.