یادگار زریران، نمونه‌ای از هنر شاعری ایرانیان در دورۀ میانه

هر گونه بررسی علمی دربارۀ روند تحولات شعر ایران نیازمند توجه به پیشینۀ باستانی آن، از جمله آثاری است که از دورۀ میانه بازمانده است. در میان این آثار، یادگار زریران به دلیل احتوا بر ویژگی‌‌های شاعرانه و حماسی منحصربه‌‌فرد خود شایستۀ توجه ویژه‌‌ای است. یادگار زریران منظومه‌‌ای شاعرانه به زبان فارسی میانه و بازماندۀ ارزشمندی از میراث پارتی است که گوشه‌ای از هنر شاعری ایرانیان را در دورۀ میانه آشکار می‌‌‌کند. سنجش یادگار زریران با اشعار فارسی پس از اسلام، از جمله شاهنامه، از همانندی برخی صنایع ادبی و فنون بلاغت میان دو دوره حکایت می‌‌کند. شگردها و فنون ادبیِ به کار رفته در آثاری چون یادگار زریران متعلق به ادبیات شفاهی پیش از اسلام است که در دوره‌‌های بعدی نیز شکوهمند و پرتوان ادامه یافته است؛ چنان‌‌که بسیاری از ویژگی‌‌های شعر حماسی دوره‌‌های بعدی در این رساله دیده می‌‌شود. در این مقاله کوشش می‌‌شود مصادیق این سخن در سنجش با شاهنامه بازنموده شود؛ مواردی چون روایت داستان، اغراق، تکرار و استفاده از صفت‌‌های شاعرانۀ حماسی. برخی موارد سنت‌‌هایی است که به گذشته‌‌های بسیار دور مردم ایران بازمی‌‌گردد که به آن‌‌ها اشاره خواهد شد. در پایان نیز به صور خیالی که در این اثر به کار رفته است، مانند تشبیه، استعاره و کنایه، پرداخته می‌‌شود.