بافت و خلاقیت استعاری: کاربست اصل فشار انسجام بر تنوع استعاره‌ها در متون خبری زبان فارسی در چارچوب معناشناسی شناختی

بافت عنصری اساسی در خلق معنای استعاری در موقعیت‌های گفتمانی پویا تلقی می‌شود. نوشتار حاضر با هدف بررسی نقش عناصر بافتی در ایجاد خلاقیت استعاری در عناوین و متون خبری زبان فارسی با بهره‌مندی از اصل فشار انسجامِ کووچش (2015) انجام می‌شود. داده‌های مورد نیاز از سایت‌های خبری کشور جمع‌آوری شده و بر اساس الگوی بافتی کووچش (2015)، نوع بافت دخیل در ایجاد عبارات استعاری تعیین می‌گردد و سپس در چارچوب معناشناسی شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که خلق استعاره‌های بدیع در متون خبریِ مورد مطالعه تحت تاثیر عناصر مربوط به فشار بافتی از قبیل مولفه‌های فرهنگی، ایدئولوژی، آب و هوا، جغرافیا، موضوع گفتمان، عناصر گفتمانی، بافت مکانی و زمانی گفتمان و همچنین تحت تاثیر فشار بدنمندی صورت می‌پذیرد. در این میان، پیش‌زمینه‌سازی به عنوان فرایندی شناختی بر مبنای تجارب بدنمند مشترکِ بین افراد یک جامعه (بافت همگانی) و یا بر پایه‌ ویژگی‌های منحصر به فرد جسمانی نظیر معلولیت جسمی، نابینایی و چپ‌دستی به عنوان بافت محلی شرایط مناسب جهت بکارگیری عبارات استعاری خاصی را فراهم می‌نماید. به علاوه، نگاشت مفهومی در متون خبری بررسی شده تابع محدودیت‌هایی است که از جانب فرهنگ، ساختار بدن و اصل ناوردایی اعمال می‌شود.

context and metaphorical creativity: application of pressure of coherence in metaphor diversity in persian journalistic texts from a cognitive-semantic point of view

context is considered a crucial factor in constructing metaphorical meaning in a dynamic discourse situation. drawing on kovecses's idea of pressure of coherence, the current paper sets out to study the role of context in recruiting metaphorical expressions in newspaper articles and headlines. data is gathered from newspapers and news websites in iran, then based on kovecses' model (2015), the kind of context that triggers metaphor is specified and the data is analyzed using the tenets of cognitive semantics. with regard to the research questions, the paper has come to the conclusion that novel metaphorical expressions are recruited under two kinds of pressure; namely, the pressure of context (culture, ideology, climate, geography, discourse topic, discourse elements, spatial and temporal context) and the pressure of body. furthermore, some factors such as cultural components, body structure and invariance principle may impose constraints on the way mappings are done between domains in metaphorical expressions. finally, priming as a cognitive process can prompt the use of particular metaphors both universally using shared bodily experiences and/or locally using unique bodily features such as physical paralysis, blindness and left-handedness.