چو زدی ضربه‌ای ضربه‌ای نوش کن: تهدید متقابل وجهه در نمایش نامۀ «منجی در صبح نمناک»

وجهه تصویر هر فرد از خود، در عرصۀ اجتماعی است که قابلیت از دست‌رفتن، حفظ‌شدن و فزونی‌یافتن دارد و دارای دو بعد منفی (تمایل افراد به خودمختاری) و مثبت (تمایل افراد به موردتایید واقع شدن) است. در هر گفتگویی لاجرم ملاحظات وجهه، که خود ارتباطی تنگاتنگ با قدرت دارد، وارد می‌شود. در خانواده به طور سنتی قدرت در ید مردان بوده است و این تهدید وجهۀ فرودستان (اعضای خانوادۀ خود به‌ویژه زنان) را برای آنان سهل‌تر کرده است، گرچه گاهی با مقابله به مثل مواجه بوده‌اند. پژوهش حاضر با بررسی گفتگوهای محمود شایگان و همسرش در نمایشنامۀ «منجی در صبح نمناک»، اثر اکبر رادی، درپی بررسی اعمال تهدیدکنندۀ وجهه بر اساس مدل براون و لوینسون (1987) است تا با مقایسۀ اعمال تهدیدکنندۀ وجهۀ این دو شخصیت در طول نمایشنامه مشخص کند شخصیت زن این نمایش چگونه با شخصیت‌های کلیشه‌ای جنیسیتی زنان متفاوت است. نتایج حاکی از آن است که کتایون وجهۀ مثبت و وجهۀ منفی شوهرش را با استفاده از مخالفت، انتقاد و تقابلِ بیشتر، تهدید می‌کند. به عبارت دیگر، هرجا شخصیت مرد، دست به اعمال تهدیدکنندۀ وجهۀ بیشتری زده است، با تعداد عمل تهدیدکنندۀ وجهۀ بیشتری از سوی همسرش مواجه شده است.

tit for tat: confrontational face attacks in monji dar sobhe namnak

face, an image a person adopts for himself/herself in social interactions, can be lost, maintained or boosted and is of two aspects: (positive: will to be self-operative and negative (will to be approved of by other). in any instance of interaction, face, which is tightly related to power, comes into play. power has been traditionally set in the males’ hands and this made it easy for them to threaten the face of their inferiors, though this has been sometimes contested. comparing the ftas mahmud shaygan and his wife do in “monji dar sobhe namnak” (savior in a damp morning) based on brown and levinson’s (1987) model, the present article shows how the female character is different from the gender-cliché’s we have in mind. the findings show that the woman threatened her husband’s face more through disagreement, criticism and confrontation. in other words, the more the male character commits acts that threatens the face of his wife, the more the woman does ftas to threaten the face of her husband.