موصولی‏ سازی در گزیده‏ای از زبانهای ایرانی: رویکردی رده‏شناختی

پژوهش حاضر به بررسی سلسله مراتب دسترسی رابطه‏های دستوری کینان و کامری(1977)، در موصولی‏سازی و محدودیتهای بینازبانی حاکم بر آن و نیز به شیوه‏های نشانگذاری گروه اسمی هم‏مرجع با هستۀ اسمی بر پایۀ نظریات کینان(1985)، در سه زبان ایرانیِ نائینی، دلواری، و تالشی می‏پردازد. در این پژوهش سعی بر آن است تا به دو پرسش اساسی پاسخ داده شود: نخست، تا چه حد موصولی‏سازی جایگاه‏های نحوی متفاوت در سه زبان یاد شده با سلسله مراتب دسترسی رابطه‏های دستوری کینان و کامری و محدودیتهای حاکم بر آن انطباق دارد؟ دوم، در زبانهای مورد نظر، از کدام شیوه‏های موصولی‏سازی برای نشانگذاری گروه اسمی هم‏مرجع با هستۀ اسمی در هریک از جایگاه‏های نحوی بهره گرفته می‏شود؟. در سنجۀ پرسش‏های مذکور، پرسشنامه‏ای برمبنای چارچوب برگزیده برای گردآوری داده‏های مورد نیاز تدوین شد و طی مصاحبه‏های حضوری با گویشوران، این پرسشنامه تکمیل و حدود140.ساخت موصولی از هریک از زبانهای مورد مطالعه استخراج گردید.داده‏های حاصل از این سه زبان، نشان از امکان موصولی‏سازی تمام جایگاه‏های نحوی سلسله ‏مراتب دسترسی را دارند ونیز شواهدی دال بر همسویی با محدودیتهای حاکم بر سلسله مراتب دسترسی رابطه‏های دستوری و نیز محدودیتهای حاکم بر نشانگذاری گروه اسمی هم‏مرجع با هستۀ اسمی به دست می‏دهند.

Relativization in a Selected number of Iranian Languages: a Typological Approach

This paper is an attempt to determine relative clause formation in three Iranian languages  including Naini, Delvari, and Talyshi based on the noun phrase accessibility hierarchy and universals constraints on relative clause formation proposed by Keenan and Comrie(1977), as well as strategies in marking the relativized position introduced in Keenan(1985), and also Koteva and Comrie(2005). Considering the relativized grammatical relations, these Iranian languages exhibit relativizability of all NP positions on the accessibility hierarchy and concerning the expression mode of the relativized noun phrases, these languages use two different strategies with respect to the relativized syntactic role: gap strategy and pronoun retention strategy. The gap strategy corresponds to subject, direct object, indirect object, and oblique relativization, except that in Talyshi, the pronoun retention strategy corresponds to oblique relativization. In addition, the pronoun retention is used  in direct object, indirect object, oblique, and genitive relativization, except that in Naini, direct object is relativized just by means of a gap. The data from these Iranian languages suggest that relativization is in accordance with Keenan and Comrieʼs proposal in  the sense that both the subject of intransitive verb(S) and the subject of transitive verb(A) are treated alike. In fact, the subject of transitive verb(A) is not less relativizable than the subject of intransitive verb and the object of transitive verb (P).